Araştırma Makalesi
Yıl 2023,
Cilt: 15 Sayı: 4, 375 - 390, 29.12.2023
Öz
The Social Credit System, which China's State Council began to systematically implement in 2014 with the publication of the "Plan Framework for the Construction of the Social Credit System", is widely envisioned as a device that maintains mass surveillance based on smart digital technologies and assigns a score to every citizen in the country. This conception of the Social Credit System, however, is characterized by widespread generalizations and imputations about what the system is and is not, what it does and does not do. By explaining the purpose, scope and operation of the Social Credit System based on policy documents published by the Chinese government, this article aims to criticize the false generalizations and stereotypes in popular narratives and to expose how the system actually works. The paper shows that, contrary to popular belief, the Social Credit System is not a monolithic apparatus designed for mass surveillance, but rather a policy initiative that is a multipart and multifaceted set of practices still in the process of being shaped. Arguing that the main purpose of the Social Credit System is to guarantee the development of economic and social processes in the country by increasing the level of trustworthiness of natural and legal persons in state affairs, business affairs, social affairs and judicial activities, the article describes the process of thinking, design plan and implementation practices of the Social Credit System.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akıncı, A.N. (2019.) Büyük veri uygulamalarında kişisel veri mahremiyeti (T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Sektörler ve Kamu Yatırımları Genel Müdürlüğü, Strateji ve Bütçe Uzmanlığı Tezi, Ankara).
- Asian Institute for Policy Studies. (2017). Orwell’s nightmare: China’s social credit system. http://en.asaninst.org/contents/orwells-nightmare-chinas-social-credit-system/
- Beijing Review. (2002). Build a well-off society in an all-round way and create a new situation in building socialism with Chinese characteristics. Jiang Zemin’s Report to the 16th National Congress of the Communist Party of China on November 8, 2002. http://www.bjreview.com.cn/document/txt/2011-03/24/content_360557.htm
- Botsman, R. (2017). Big data meets Big Brother as China moves to rate its citizens. Wired. https://www.wired.co.uk/article/chinese-government-social-credit-score-privacy-invasion
- Brussee, V. (2023). Social Credit: The warring states of China’s emerging data empire. İngiltere: Palgrave Macmillan.
- Büyüksağiş, E. (2021). Yapay zeka karşısında kişisel verilerin korunması ve revizyon ihtiyacı. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(2), 529-541.
- Campbell, C. (2019). How China is using “social credit scores” to reward and punish its citizens. TIME. https://time.com/collection-post/5502592/china-social-credit-score/
- Carney, M. (2020). Leave no dark corner. ABC News. https://www.abc.net.au/news/2018-09-18/china-social-credit-a-model-citizen-in-a-digital-dictatorship/10200278
- China Banking News. (2018). Baihang credit. https://www.chinabankingnews.com/wiki/baihang-credit-%E7%99%BE%E8%A1%8C%E5%BE%81%E4%BF%A1/
- Congar, K. (2020). Fişleme mi mükafat mı? Çin'de vatandaşlara puan veren sosyal kredi sistemi 2020'de yürürlüğe giriyor. EuroNews. https://tr.euronews.com/2020/02/11/fisleme-mi-mukafat-m-cin-de-vatandaslara-puan-veren-sosyal-kredi-sistemi-2020-de-yururluge
- Credit Reference Center of the Peoples’s Bank of China. http://www.pbccrc.org.cn/crc/zxgk/index_list_list.shtml.
- Creemers, R. (2018). China's Social Credit System: An Evolving Practice of Control. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3175792
- Çin Halk Cumhuriyeti Merkezi Halk Hükümeti. (2007). Guówùyuàn bàngōng tīng guānyú shèhuì xìnyòng tǐxì jiànshè de ruò gàn yìjiàn (Devlet Konseyi’nin sosyal kredi sisteminin inşasına ilişkin çeşitli görüşleri). https://www.gov.cn/zwgk/2007-04/02/content_569314.htm
- Çin Halk Cumhuriyeti Merkezi Halk Hükümeti. (2011). Zhōngyāng guānyú shēnhuà wénhuà tǐzhì gǎigé ruògān zhòngdà wèntí de juédìng (Kültür sistemi reformunun derinleştirilmesine ilişkin çeşitli önemli konulara ilişkin merkez komite kararı). https://www.gov.cn/jrzg/2011-10/25/content_1978202.htm
- Çin Halk Cumhuriyeti Merkezi Halk Hükümeti. (2014). Guówùyuàn guānyú yìnfā shèhuì xìnyòng tǐxì jiànshè guīhuà gāngyào (2014—2020 nián) de tōngzhī (Devlet konseyi sosyal kredi sistemi inşa planı çerçevesi (2014-2020) ile ilgili duyuru). http://www.gov.cn/zhengce/content/2014-06/27/content_8913.htm
- Çin Halk Cumhuriyeti Merkezi Halk Hükümeti. (2019). Gōnggòng xìnyòng zònghé píngjià zhìdù zhèngzài jiànlì hé wánshàn zhī zhōng (Kapsamlı bir sosayal kredi sistemi tesis edilmiş ve mükemmelleştirilmiştir). http://www.gov.cn/xinwen/2019-07/18/content_5411351.htm
- Çin Komünist Partisi Ulusal Kongreleri Veri Tabanı. (2003). Zhōnggòng zhōngyāng guānyú wánshàn shèhuì zhǔyì shìchǎng jīngjì tǐzhì ruògān wèntí de juédìng (Çin komünist partisi merkez komitesi’nin sosyalist piyasa ekonomisinin gelişimine dair meselelerle ilgili kararı). http://cpc.people.com.cn/GB/64162/64168/64569/65411/4429165.html
- Dai, X. (2018). Toward a reputation state: The social credit system project of China. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3193577
- Daum, J. (2021). Far from a panopticon, social credit focuses on legal violations. China Brief, 21(19), 6-11. https://jamestown.org/wp-content/uploads/2021/10/Read-the-10-08-Issue_PDF.pdf
- Daum, J. (2019). Getting roncheng right. China Law Translate, https://www.chinalawtranslate.com/en/getting-rongcheng-right/
- Drinhausen, K., & Brussee, V. (2021). China’s social credit system in 2021: From fragmentation towards integration. MERICS. https://merics.org/sites/default/files/2021-03/MERICS%20ChinaMonitor%2067%20Social%20Credit%20System%20final%20%281%29.pdf
- Engelmann, S., Chen, M., Dang, L., & Grossklags, J., (2021). Blacklists and redlists in the chinese social credit system: Diversity, flexibility, and comprehensiveness. AIES '21: AAAI/ACM Conference on AI, Ethics, and Society. https://doi.org/10.1145/3461702.3462535.
- Ertürk, O. (2019). Dizi distopyasından açık hava hapishanesine: Sosyal skor uygulaması (Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı, Antalya). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
- Ford, C. (2019). Seeing like an authoritarian state. In L. Orgad & W. Reijers (Eds.) A dystopian future? the rise of social credit systems (pp.15-17). Robert Schuman Centre for Advanced Studies Global Citizenship Governance içinde. European University Institute Working Papers 2019/94.
- Gazete Duvar. (2018). Çin'de 'dijital diktatörlük' test ediliyor. https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya/2018/07/05/cinde-dijital-diktatorluk-test-ediliyor
- Haber Global. (2021). Bir vatandaş kaç puan?. https://haberglobal.com.tr/dunya/bir-vatandas-kac-puan-151251
- Huang, Z. & Lei, Y. & Shen, S. (2016). China’s personal credit reporting system in the internet finance era: Challenges and opportunities. China Economic Journal 9(3) 288-303, p.288.
- Hürriyet. (2018). Çin vatandaşlarını "puanlıyor". https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/cin-vatandaslarini-puanliyor-40973114
- Hvistendahl, M. (2017). Inside China's vast new experiment in social ranking. Wired. https://www.wired.com/story/age-of-social-credit/
- Infantino, M., & Wang, W. (2021). Challenging western legal orientalism: A comparative analysis of chinese municipal social credit systems. European Journal of Comparative Law and Governance, 8(1), 46-85. https://doi.org/10.1163/22134514-bja10011
- İyigüngör, T. (2020). Kapalı yönetim biçimlerinde siber gözetim: Çin örneği. (Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Gazetecilik Anabilim Dalı, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
- Keyvan, Ö. Z. (2022). Çin'in sosyal kredi sistemi: Veri odaklı toplumda ahlaki yönetimin inşası. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 143-166.
- Liang, F. & Das, V. & Kostyuk, N. & Hussain, M. M. (2018). Constructing a data-driven society: China’s social credit system as a state surveillance infrastructure. Policy & Internet, 10(4), 415-453. Erişim Tarihi Ekim 1, 2019. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/poi3.183
- Lin, J. (2016a). Zhōngguó shèhuì xìnyòng tǐxì jiànshè shíwǔ nián cheng jiù huísù (Çin’in sosyal kredi sisteminin geçtiğimiz on beş yıldaki başarıları). http://www.ccmpc.org.cn/policy/page/1367.html.
- Lin, J. (2016b). Shèhuì xìnyòng tǐxì lǐlùn de chuánchéng màiluò yǔ chuàngxīn (Sosyal kredi sistemi teorisinin mirası ve yeniliği). http://www.ccmpc.org.cn/policy/page/1368.html
- Lin, J. (2019). Wèishéme shuō shèhuì xìnyòng tǐxì jiànshè qǐ shǐ yú 1999 nián? (Çin’in sosyal kredi sisteminin inşası neden 1999 yılında başladı?). https://m.credit100.com/xhxy/c/2019-09-09/535610.shtml
- Lin, J. (2021). Xìnyòng lìfǎ hé chéngxìn guīzé tǐxì zǒngtǐ shèjì tóngděng zhòngyào (Kredi yasaması ve kredi kuralları sisteminin genel tasarımı eşit derecede önemlidir). http://credit.fgw.sh.gov.cn/xyyj/20210402/f11bdb400f7048079014685e0f4c3dae.html
- Liu, C. (2019). Multiple social credit systems in China. Economic Sociology: The European Electronic Newsletter 21(1), 22-32. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3423057
- Ma, A. (2018). China has started ranking citizens with a creepy ‘social credit’ system-here’s what you can do wrong, and the embarrassing, demeaning ways they can punish you. Business Insider. https://www.businessinsider.nl/china-social-credit-system-punishments-and-rewards-explained-2018-, 4/#:~:text=China%20plans%20to%20rank%20all,down%20according%20to%20their%20behavior
- Mosher, S.W. (2019). China’s new ‘social credit system’ is a dystopian nightmare. New York Post. https://nypost.com/2019/05/18/chinas-new-social-credit-system-turns-orwells-1984-into-reality/
- Nguyen, C. (2017). China might use data to create a score for each citizen based on how trustworthy they are. Business Insider. https://www.businessinsider.com/china-social-credit-score-like-black-mirror-2016-10
- NTV. (2020). Çin'de vatandaşlar davranışlarına göre puanlanacak (Sosyal kredi sistemi). https://www.ntv.com.tr/ekonomi/cinde-vatandaslar-davranislarina-gore-puanlanacak-sosyal-kredi-sistemi,8E3rk-wtMUi7fuEExnRx1g
- Özekici, Y.K. (2022). Bilgi ve iletişim teknolojileri temelli yönetim sistemi olarak sosyal kredi sisteminin turizm sistemine yansımaları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(2), 1078-1099.
- People China. (2014). Zhōngguó qǐyè měinián yīn shīxìn sǔnshī yú 6000 yì (Çinli şirketler güven ihlali nedeniyle her yıl 600 milyardan fazla zarar ediyor). http://finance.people.com.cn/n/2014/0711/c1004-25267176.html
- Pettit, H. (2018). Black Mirror is almost a reality: China says it's on track to launch its dystopian scorecard system that ranks citizens on every aspect of their behaviour by 2020. Mail Online. https://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-6183893/Real-life-Black-Mirror-Chinas-moves-introduce-scorecards-ranks-behaviour-citizens.html
- Reuters. (2017). No more loan rangers? Beijing's waning support for private credit scores. https://www.reuters.com/article/ant-financial-credit/no-more-loan-rangers-beijingswaning-support-for-private-redit-scores-idUSL3N1JO05W
- Schaefer, K. (2020). China’s corporate social credit system: Context, competition, technology and geopolitics. Trivium China. https://socialcredit.triviumchina.com/report/chinas-corporate-social-credit-system-context-competition-technology-and-geopolitics/
- Schaefer, K. & Yin, E. (2019). Understanding China’s social credit system. trivium China. https://socialcredit.triviumchina.com/wp-content/uploads/2019/09/Understanding-Chinas-Social-Credit-System-Trivium-China-20190923.pdf
- Supreme People’s Court. (2013). Some regulations concerning publishing name list information of persons subject to enforcement for trust-breaking. https://chinacopyrightandmedia.wordpress.com/2013/07/16/some-regulations-concerning-publishing-name-list-information-of-persons-subject-to-enforcement-for-trust-breaking/
- T24. (2020). Sosyal kredi sistemi gündemde: Black mirror Çin'de gerçek mi oluyor? https://t24.com.tr/haber/sosyal-kredi-sistemi-gundemde-black-mirror-cin-de-gercek-mi-oluyor,860578
- Tarcan, P. (2019). Çin ve silikon vadisi'nin sosyal kredi sistemi: Bir nevi black mirror. Bianet. https://bianet.org/haber/cin-ve-silikon-vadisi-nin-sosyal-kredi-sistemi-bir-nevi-black-mirror-212302
- The Conversation. (2018). China’s dystopian social credit system is a harbinger of the global age of the algorithm. https://theconversation.com/chinas-dystopian-social-credit-system-is-a-harbinger-of-the-global-age-of-the-algorithm-88348
- The Economist. (2016a). China invents the digital totalitarian state. https://www.economist.com/briefing/2016/12/17/china-invents-the-digital-totalitarian-state
- The Economist. (2016b). China’s digital dictatorship, https://www.economist.com/leaders/2016/12/17/chinas-digital-dictatorship
- Topçu, N. (2020). Orwell’ın 1984’ü Çin’de gerçek mi oluyor? Sosyal kredi sisteminin geçmişi, bugünü ve geleceği. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 684-695.
- TRT Haber. (2020). Çin'de yapay zeka destekli puanlama sistemi bu yıl başlıyor. https://www.trthaber.com/haber/bilim-teknoloji/cinde-yapay-zeka-destekli-puanlama-sistemi-bu-yil-basliyor-460188.html
- Türetgen, S. (2021). Suç katsayısı sıfır: Psycho-pass anime evreninde sibyl sistem üzerine bir inceleme. Middle Black Sea Journal of Communication Studies, 6(2), 72-81.
- Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu. (2022). Zhōnghuá rénmín gònghéguó shèhuì xìnyòng tǐxì jiànshè fǎ (xiàng shèhuì gōngkāi zhēngqiú yìjiàn gǎo) (Çin halk cumhuriyeti sosyal kredi sistemi inşa yasası (Kamusal görüşlerin alınması için taslak)) https://yyglxxbsgw.ndrc.gov.cn/htmls/article/article.html?articleId=2c97d16c-82cf3ac8-0184-74052a93-003e
- Vincent, A. (2017). Black mirror is coming true in China, where your 'rating' affects your home, transport and social circle. The Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/on-demand/2017/12/15/black-mirror-coming-true-china-rating-affects-home-transport/
- Wu, J. (2020). Reflections on China’s credit reporting practice. In O. Everling, (Ed.), social credit rating: Reputation und vertrauen beurteilen (3-22). Springer Gabler.
- Yobaş, B. (2021) Dijital yurttaşlık, sınırlar, algoritmalar. Cogito, 102, 167-192.
- Zhai, X. & Huang, X. (2023). China's social credit: Theoretical, empirical research, and countermeasures. New York: Routledge.
Yıl 2023,
Cilt: 15 Sayı: 4, 375 - 390, 29.12.2023
Öz
Çin Devlet Konseyi’nin, 2014 yılında yayınladığı “Sosyal Kredi Sistemi’nin İnşasına Yönelik Plan Çerçevesi” ile sistematik olarak hayata geçirmeye başladığı Sosyal Kredi Sistemi, yaygın olarak, akıllı dijital teknolojilere dayalı olarak kitlesel gözetim sürdüren ve ülkedeki tüm vatandaşlara birer puan atayan bir aygıt olarak tasavvur edilmektedir. Gelgelim Sosyal Kredi Sistemi’ne ilişkin bu tasavvur sistemin ne olup ne olmadığına, ne yapıp ne yapmadığına dair yaygın genellemeler ve yakıştırmalarla karakterizedir. Bu makale, Sosyal Kredi Sistemi’nin amaç, kapsam ve işleyişini, Çin iktidarı tarafından yayınlanan siyasa belgelerine dayalı olarak açıklayarak yaygın anlatılardaki yanlış genellemeleri ve yakıştırmaları eleştirme ve sistemin gerçekte ne şekilde vuku bulduğunu açığa çıkarma amacı taşımaktadır. Makalede, yaygın kanının aksine Sosyal Kredi Sistemi’nin kitlesel gözetim amacıyla tasarlanmış yekpare bir aygıt olmadığı, bunun yerine biçimlenmesi henüz devam etmekte olan çok parçalı ve yönlü uygulamalar toplamından oluşan bir siyasa girişimi olduğu gösterilmektedir. SKS’nin temel amacının devlet işlerinde, ticari işlerde, sosyal işlerinde ve yargı faaliyetlerinde gerçek ve tüzel kişilerin güvenilirlik düzeyini artırarak ülkedeki ekonomik ve sosyal süreçlerin gelişimini garanti altına alma olduğunu iddia savunan makalede Sosyal Kredi Sistemi’nin düşünülme süreci, tasarım planı ve hayata geçirilme uygulamaları açıklanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akıncı, A.N. (2019.) Büyük veri uygulamalarında kişisel veri mahremiyeti (T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Sektörler ve Kamu Yatırımları Genel Müdürlüğü, Strateji ve Bütçe Uzmanlığı Tezi, Ankara).
- Asian Institute for Policy Studies. (2017). Orwell’s nightmare: China’s social credit system. http://en.asaninst.org/contents/orwells-nightmare-chinas-social-credit-system/
- Beijing Review. (2002). Build a well-off society in an all-round way and create a new situation in building socialism with Chinese characteristics. Jiang Zemin’s Report to the 16th National Congress of the Communist Party of China on November 8, 2002. http://www.bjreview.com.cn/document/txt/2011-03/24/content_360557.htm
- Botsman, R. (2017). Big data meets Big Brother as China moves to rate its citizens. Wired. https://www.wired.co.uk/article/chinese-government-social-credit-score-privacy-invasion
- Brussee, V. (2023). Social Credit: The warring states of China’s emerging data empire. İngiltere: Palgrave Macmillan.
- Büyüksağiş, E. (2021). Yapay zeka karşısında kişisel verilerin korunması ve revizyon ihtiyacı. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(2), 529-541.
- Campbell, C. (2019). How China is using “social credit scores” to reward and punish its citizens. TIME. https://time.com/collection-post/5502592/china-social-credit-score/
- Carney, M. (2020). Leave no dark corner. ABC News. https://www.abc.net.au/news/2018-09-18/china-social-credit-a-model-citizen-in-a-digital-dictatorship/10200278
- China Banking News. (2018). Baihang credit. https://www.chinabankingnews.com/wiki/baihang-credit-%E7%99%BE%E8%A1%8C%E5%BE%81%E4%BF%A1/
- Congar, K. (2020). Fişleme mi mükafat mı? Çin'de vatandaşlara puan veren sosyal kredi sistemi 2020'de yürürlüğe giriyor. EuroNews. https://tr.euronews.com/2020/02/11/fisleme-mi-mukafat-m-cin-de-vatandaslara-puan-veren-sosyal-kredi-sistemi-2020-de-yururluge
- Credit Reference Center of the Peoples’s Bank of China. http://www.pbccrc.org.cn/crc/zxgk/index_list_list.shtml.
- Creemers, R. (2018). China's Social Credit System: An Evolving Practice of Control. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3175792
- Çin Halk Cumhuriyeti Merkezi Halk Hükümeti. (2007). Guówùyuàn bàngōng tīng guānyú shèhuì xìnyòng tǐxì jiànshè de ruò gàn yìjiàn (Devlet Konseyi’nin sosyal kredi sisteminin inşasına ilişkin çeşitli görüşleri). https://www.gov.cn/zwgk/2007-04/02/content_569314.htm
- Çin Halk Cumhuriyeti Merkezi Halk Hükümeti. (2011). Zhōngyāng guānyú shēnhuà wénhuà tǐzhì gǎigé ruògān zhòngdà wèntí de juédìng (Kültür sistemi reformunun derinleştirilmesine ilişkin çeşitli önemli konulara ilişkin merkez komite kararı). https://www.gov.cn/jrzg/2011-10/25/content_1978202.htm
- Çin Halk Cumhuriyeti Merkezi Halk Hükümeti. (2014). Guówùyuàn guānyú yìnfā shèhuì xìnyòng tǐxì jiànshè guīhuà gāngyào (2014—2020 nián) de tōngzhī (Devlet konseyi sosyal kredi sistemi inşa planı çerçevesi (2014-2020) ile ilgili duyuru). http://www.gov.cn/zhengce/content/2014-06/27/content_8913.htm
- Çin Halk Cumhuriyeti Merkezi Halk Hükümeti. (2019). Gōnggòng xìnyòng zònghé píngjià zhìdù zhèngzài jiànlì hé wánshàn zhī zhōng (Kapsamlı bir sosayal kredi sistemi tesis edilmiş ve mükemmelleştirilmiştir). http://www.gov.cn/xinwen/2019-07/18/content_5411351.htm
- Çin Komünist Partisi Ulusal Kongreleri Veri Tabanı. (2003). Zhōnggòng zhōngyāng guānyú wánshàn shèhuì zhǔyì shìchǎng jīngjì tǐzhì ruògān wèntí de juédìng (Çin komünist partisi merkez komitesi’nin sosyalist piyasa ekonomisinin gelişimine dair meselelerle ilgili kararı). http://cpc.people.com.cn/GB/64162/64168/64569/65411/4429165.html
- Dai, X. (2018). Toward a reputation state: The social credit system project of China. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3193577
- Daum, J. (2021). Far from a panopticon, social credit focuses on legal violations. China Brief, 21(19), 6-11. https://jamestown.org/wp-content/uploads/2021/10/Read-the-10-08-Issue_PDF.pdf
- Daum, J. (2019). Getting roncheng right. China Law Translate, https://www.chinalawtranslate.com/en/getting-rongcheng-right/
- Drinhausen, K., & Brussee, V. (2021). China’s social credit system in 2021: From fragmentation towards integration. MERICS. https://merics.org/sites/default/files/2021-03/MERICS%20ChinaMonitor%2067%20Social%20Credit%20System%20final%20%281%29.pdf
- Engelmann, S., Chen, M., Dang, L., & Grossklags, J., (2021). Blacklists and redlists in the chinese social credit system: Diversity, flexibility, and comprehensiveness. AIES '21: AAAI/ACM Conference on AI, Ethics, and Society. https://doi.org/10.1145/3461702.3462535.
- Ertürk, O. (2019). Dizi distopyasından açık hava hapishanesine: Sosyal skor uygulaması (Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı, Antalya). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
- Ford, C. (2019). Seeing like an authoritarian state. In L. Orgad & W. Reijers (Eds.) A dystopian future? the rise of social credit systems (pp.15-17). Robert Schuman Centre for Advanced Studies Global Citizenship Governance içinde. European University Institute Working Papers 2019/94.
- Gazete Duvar. (2018). Çin'de 'dijital diktatörlük' test ediliyor. https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya/2018/07/05/cinde-dijital-diktatorluk-test-ediliyor
- Haber Global. (2021). Bir vatandaş kaç puan?. https://haberglobal.com.tr/dunya/bir-vatandas-kac-puan-151251
- Huang, Z. & Lei, Y. & Shen, S. (2016). China’s personal credit reporting system in the internet finance era: Challenges and opportunities. China Economic Journal 9(3) 288-303, p.288.
- Hürriyet. (2018). Çin vatandaşlarını "puanlıyor". https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/cin-vatandaslarini-puanliyor-40973114
- Hvistendahl, M. (2017). Inside China's vast new experiment in social ranking. Wired. https://www.wired.com/story/age-of-social-credit/
- Infantino, M., & Wang, W. (2021). Challenging western legal orientalism: A comparative analysis of chinese municipal social credit systems. European Journal of Comparative Law and Governance, 8(1), 46-85. https://doi.org/10.1163/22134514-bja10011
- İyigüngör, T. (2020). Kapalı yönetim biçimlerinde siber gözetim: Çin örneği. (Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Gazetecilik Anabilim Dalı, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
- Keyvan, Ö. Z. (2022). Çin'in sosyal kredi sistemi: Veri odaklı toplumda ahlaki yönetimin inşası. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 143-166.
- Liang, F. & Das, V. & Kostyuk, N. & Hussain, M. M. (2018). Constructing a data-driven society: China’s social credit system as a state surveillance infrastructure. Policy & Internet, 10(4), 415-453. Erişim Tarihi Ekim 1, 2019. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/poi3.183
- Lin, J. (2016a). Zhōngguó shèhuì xìnyòng tǐxì jiànshè shíwǔ nián cheng jiù huísù (Çin’in sosyal kredi sisteminin geçtiğimiz on beş yıldaki başarıları). http://www.ccmpc.org.cn/policy/page/1367.html.
- Lin, J. (2016b). Shèhuì xìnyòng tǐxì lǐlùn de chuánchéng màiluò yǔ chuàngxīn (Sosyal kredi sistemi teorisinin mirası ve yeniliği). http://www.ccmpc.org.cn/policy/page/1368.html
- Lin, J. (2019). Wèishéme shuō shèhuì xìnyòng tǐxì jiànshè qǐ shǐ yú 1999 nián? (Çin’in sosyal kredi sisteminin inşası neden 1999 yılında başladı?). https://m.credit100.com/xhxy/c/2019-09-09/535610.shtml
- Lin, J. (2021). Xìnyòng lìfǎ hé chéngxìn guīzé tǐxì zǒngtǐ shèjì tóngděng zhòngyào (Kredi yasaması ve kredi kuralları sisteminin genel tasarımı eşit derecede önemlidir). http://credit.fgw.sh.gov.cn/xyyj/20210402/f11bdb400f7048079014685e0f4c3dae.html
- Liu, C. (2019). Multiple social credit systems in China. Economic Sociology: The European Electronic Newsletter 21(1), 22-32. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3423057
- Ma, A. (2018). China has started ranking citizens with a creepy ‘social credit’ system-here’s what you can do wrong, and the embarrassing, demeaning ways they can punish you. Business Insider. https://www.businessinsider.nl/china-social-credit-system-punishments-and-rewards-explained-2018-, 4/#:~:text=China%20plans%20to%20rank%20all,down%20according%20to%20their%20behavior
- Mosher, S.W. (2019). China’s new ‘social credit system’ is a dystopian nightmare. New York Post. https://nypost.com/2019/05/18/chinas-new-social-credit-system-turns-orwells-1984-into-reality/
- Nguyen, C. (2017). China might use data to create a score for each citizen based on how trustworthy they are. Business Insider. https://www.businessinsider.com/china-social-credit-score-like-black-mirror-2016-10
- NTV. (2020). Çin'de vatandaşlar davranışlarına göre puanlanacak (Sosyal kredi sistemi). https://www.ntv.com.tr/ekonomi/cinde-vatandaslar-davranislarina-gore-puanlanacak-sosyal-kredi-sistemi,8E3rk-wtMUi7fuEExnRx1g
- Özekici, Y.K. (2022). Bilgi ve iletişim teknolojileri temelli yönetim sistemi olarak sosyal kredi sisteminin turizm sistemine yansımaları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(2), 1078-1099.
- People China. (2014). Zhōngguó qǐyè měinián yīn shīxìn sǔnshī yú 6000 yì (Çinli şirketler güven ihlali nedeniyle her yıl 600 milyardan fazla zarar ediyor). http://finance.people.com.cn/n/2014/0711/c1004-25267176.html
- Pettit, H. (2018). Black Mirror is almost a reality: China says it's on track to launch its dystopian scorecard system that ranks citizens on every aspect of their behaviour by 2020. Mail Online. https://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-6183893/Real-life-Black-Mirror-Chinas-moves-introduce-scorecards-ranks-behaviour-citizens.html
- Reuters. (2017). No more loan rangers? Beijing's waning support for private credit scores. https://www.reuters.com/article/ant-financial-credit/no-more-loan-rangers-beijingswaning-support-for-private-redit-scores-idUSL3N1JO05W
- Schaefer, K. (2020). China’s corporate social credit system: Context, competition, technology and geopolitics. Trivium China. https://socialcredit.triviumchina.com/report/chinas-corporate-social-credit-system-context-competition-technology-and-geopolitics/
- Schaefer, K. & Yin, E. (2019). Understanding China’s social credit system. trivium China. https://socialcredit.triviumchina.com/wp-content/uploads/2019/09/Understanding-Chinas-Social-Credit-System-Trivium-China-20190923.pdf
- Supreme People’s Court. (2013). Some regulations concerning publishing name list information of persons subject to enforcement for trust-breaking. https://chinacopyrightandmedia.wordpress.com/2013/07/16/some-regulations-concerning-publishing-name-list-information-of-persons-subject-to-enforcement-for-trust-breaking/
- T24. (2020). Sosyal kredi sistemi gündemde: Black mirror Çin'de gerçek mi oluyor? https://t24.com.tr/haber/sosyal-kredi-sistemi-gundemde-black-mirror-cin-de-gercek-mi-oluyor,860578
- Tarcan, P. (2019). Çin ve silikon vadisi'nin sosyal kredi sistemi: Bir nevi black mirror. Bianet. https://bianet.org/haber/cin-ve-silikon-vadisi-nin-sosyal-kredi-sistemi-bir-nevi-black-mirror-212302
- The Conversation. (2018). China’s dystopian social credit system is a harbinger of the global age of the algorithm. https://theconversation.com/chinas-dystopian-social-credit-system-is-a-harbinger-of-the-global-age-of-the-algorithm-88348
- The Economist. (2016a). China invents the digital totalitarian state. https://www.economist.com/briefing/2016/12/17/china-invents-the-digital-totalitarian-state
- The Economist. (2016b). China’s digital dictatorship, https://www.economist.com/leaders/2016/12/17/chinas-digital-dictatorship
- Topçu, N. (2020). Orwell’ın 1984’ü Çin’de gerçek mi oluyor? Sosyal kredi sisteminin geçmişi, bugünü ve geleceği. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 684-695.
- TRT Haber. (2020). Çin'de yapay zeka destekli puanlama sistemi bu yıl başlıyor. https://www.trthaber.com/haber/bilim-teknoloji/cinde-yapay-zeka-destekli-puanlama-sistemi-bu-yil-basliyor-460188.html
- Türetgen, S. (2021). Suç katsayısı sıfır: Psycho-pass anime evreninde sibyl sistem üzerine bir inceleme. Middle Black Sea Journal of Communication Studies, 6(2), 72-81.
- Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu. (2022). Zhōnghuá rénmín gònghéguó shèhuì xìnyòng tǐxì jiànshè fǎ (xiàng shèhuì gōngkāi zhēngqiú yìjiàn gǎo) (Çin halk cumhuriyeti sosyal kredi sistemi inşa yasası (Kamusal görüşlerin alınması için taslak)) https://yyglxxbsgw.ndrc.gov.cn/htmls/article/article.html?articleId=2c97d16c-82cf3ac8-0184-74052a93-003e
- Vincent, A. (2017). Black mirror is coming true in China, where your 'rating' affects your home, transport and social circle. The Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/on-demand/2017/12/15/black-mirror-coming-true-china-rating-affects-home-transport/
- Wu, J. (2020). Reflections on China’s credit reporting practice. In O. Everling, (Ed.), social credit rating: Reputation und vertrauen beurteilen (3-22). Springer Gabler.
- Yobaş, B. (2021) Dijital yurttaşlık, sınırlar, algoritmalar. Cogito, 102, 167-192.
- Zhai, X. & Huang, X. (2023). China's social credit: Theoretical, empirical research, and countermeasures. New York: Routledge.
Toplam 62 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Politika ve Yönetim (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 28 Ekim 2023 |
| Kabul Tarihi | 3 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Cilt: 15 Sayı: 4 |
