Öz
In this article, the beginning point is the statement that geopolitics is a science while the main question is what is the importance
of critical geopolitics discourse international politics system. As an “efficient” factor in politics history from the beginning of
19th century, geopolitics is one of the critical factors that affecting international system and power struggles between countries.
Throughout the history, Geopolitics, which is the science of politics on geography, focused on geographical areas to be
inspected on geographical reasons for expansion of states. The purpose of this article has been written is to evaluate in terms of
critical geopolitics the analysis of foreign policy in international relations. Critical geopolitics have been a concept are identified
of the international relations discipline since Cold War. The most important reason of this case is the change of geopolitical
perception of new period after the cold war. Social, economical, political, military, culturel and technological values came out in
ddition to geographical futures like location, borders and unity. Because of this, geopolitical theory is evaluated in a wide
context. In this respect the geopolitical discourse matters in importance factor the practices of foreign policy. The perspective of
geopolitics approach is adopted as the theoretical framework and focuses on the geopolitical discourse of the foreign policy
analysis of states.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AGNEW, J. (1998). Geopolitics: Re-visioning World Politics. First published. London and New York: Routledge. AGNEW, J. (2003). Geopolitics: Re-visioning World Politics. Cilt 2nd edn. London: Routledge. ALDEN, Chris. (2006). Foreign Policy Analysis, Undergraduate Study in Economics, Management, Finance and the Social Sciences, Published by: University of London Press. ARI, Tayyar. (2000). Uluslararası İlişkiler Teorisi: Çatışma, Hegemonya, İşbirliği, 3. Baskı. İstanbul: Alfa Yayınları. ATMACA, A. Ö. (2011). Yeni Dünyada Eski Oyun: Eleştirel Perspektiften Türk-Amerikan İlişkileri. Ortadoğu Etütleri. Cilt: 3. Sayı: 1. s. 157-191. BOSTANOĞLU, Burcu. Mehmet Akif, Okur. (2009). Uluslararası İlişkilerde Eleştirel Kuram HegemonyaMedeniyetler ve Robert W. Cox,2. Baskı. İmge Kitabevi. ÇOBAN, Barış. Zeynep, ÖZARSLAN. (2003). Söylem ve İdeoloji, Mitoloji-Din-İdeoloji. (Ed: Barış Çoban). 1. Basım. Su Yayınevi. DALBY, S. (2010). Recontextualising Violence, Power and Nature: The Next Twenty Years of Critical Geopolitics. Political Geography (29), 280-288. DODDS, Klaus J. (1993). Geopolitics, Experts and the Making of Foreign Policy, Area, Vol. 25, No. 1. The Royal Geographical Society. pp. 70-74. DODDS, K. (2005). Global Geopolitics A Critical Introduction. England: Pearson Education Limited. ESLEN, Nejat. (2005). Küresel Hamleler Anahtar Stratejiler, 1. Basım, Ankara: Tekağaç Kitap Basım Yayım. FLINT, C. (2006). Introduction to Geopolitics. Routledge Taylor&Francis Group. FOUCAULT, Michel. (1987). Söylemin Düzeni, Cilt 1. Basım, (Çev: T. Ilgaz). İstanbul: Hil Yayınları. ATAY / Klasik Jeopolitik Yaklaşımlar ve Eleştirel Jeopolitik Söylem Sayfa | 155 GEUSS, Raymond. (2013). Eleştirel Teori, Habermas ve Frankfurt Okulu. (Çev: Ferda Keskin). 2. Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. GÖÇEK, F. M. (2003). Uluslararası İlişkilerde Eleştirel Yaklaşım ve Türkiye. Ayhan Kaya (Der.) Uluslararası İlişkilerde Sınır tanımayan Sorunlar içinde. Bağlam Yayıncılık. HACISALİHOĞLU, Yaşar. (2008). Kuramsal ve Kavramsal Bir Çözümleme: Mekân-Güç-Çatışma ve Jeopolitik. Stratejik Araştırmalar Dergisi 1(2). Beykent Üniversitesi. s. 22-44. HAVERLUK, Terrence W., Kevın M. BEAUCHEMIN, Brandon A. MUELLER. (2014). The Three Critical Flaws of Critical Geopolitics: Towards a Neo-Classical Geopolitics, Academy Scholars Program,USA, Geopolitics. 19:19–39. İŞCAN, İsmail Hakkı. (2004). Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt 1. Sayı 2. Bahar. Uluslararası İlişkilerde Klasik Jeopolitik Teoriler ve Çağdaş Yansımaları, Stradigma Yayınları, 47-79. KARABULUT, B. (2005). Strateji Jeostrateji Jeopolitik. Ankara: Barış Kitap. KNUTSEN, L. T. (2006). Uluslararası İlişkiler Teorisi Tarihi. Cilt 1. Baskı. (Çev: M. Özay) İstanbul: Açılım Kitap. LACOSTE, Y. (2007). Büyük Oyunu Anlamak Jeopolitik: Bugünün Uzun Tarihi. Cilt 1. Baskı. İstanbul: NTV Yayınları:16. LAYDER, Derek. (2006). Sosyal Teoriye Giriş. (Çev: Ümit Tatlıcan). İstanbul: Küre Yayınları. LECHTE, J. (2006). Yapısalcılıktan Postmoderniteye Elli Çağdaş Düşünür. Cilt 1. Baskı. (Çev: B. Yıldırım). İstanbul: Açılım Kitap. LINKLATER, Andrew. (1990). Beyond Realism and Marxism: Critical Theory and International Relations. London: Macmillan Press. MERCILLE, Julien. (2010). The Radical Geopolitics of US Foreign Policy: The 2003 Iraq War, Published by: GeoJournal, Vol. 75, No. 4, New Directions in Critical Geopolitics, pp. 327- 337. OWENS, M. T. (1999). In Defense of Classical Geopolitics. Naval War College Review. Volume: 52. Issue: 4. ÖRMECİ, Ozan. (2009). Solda Teoriler ve Tarihsel Tartışmalar, İstanbul: Ozan Yayıncılık. POLAT, Soner. (2015). Türkiye için Jeopolitik Rota, 1. Basım. İstanbul: Kaynak Yayınları. SIDAWAY, JAMES. (2001). Geopolitics: Twentieth Century Spectre. Source: Geography.Published by: Geographical Association. Vol. 86, No. 3. pp. 225-234. SLOWE, P. (1990). Geography and Political Power. London: Publıshed by Routledge. STURM, Tristian. (2008). Critical Methodological Geopolitics: Discourse Analysis/Ethnography, Geopolitics. Taylor & Francis Group, Vol. 13, No. 3. 13:600–609. TARAKÇI, Nejat. (2003). Devlet Adamlığı Bilimi: Jeopolitik ve Jeostrateji, Melise Matbaacılık. İstanbul: Çantay Kitabevi. TEZKAN, Yılmaz. (2000). Siyaset, Strateji ve Milli Güvenlik, Birinci Baskı. Ülke Kitapları: 6. TUATHAIL, Gearóid Ó. (1996). Critical Geopolitics. London: Routledge. TUATHAIL, Gearóid Ó. (2000): The Postmodern Geopolitical Condition: States, Statecraft, and Security at the Millennium. Annals of the Association of American Geographers, 90: 1, 166-178. ULAŞ, B. (2011). Jeopolitik, Türkiye’nin Milli Güvenliği ve Avrupa Birliği Üyelik Süreci. Cilt 1.Baskı. İstanbul: Başlık Yayın Grubu. VIOTTI, Paul R., Mark, V. Kauppi. (2014). Uluslararası İlişkiler ve Dünya Siyaseti. Çev: Ayşe Özbay Erozan. 5. Basım, Ekim. Ankara: Nobel Yayın. WILLIAMS, Howard. Moorhead, WRİGHT. Tony, EVANS. Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Teorisi Üzerine Bir Derleme. (2007). Ankara: Siyasal Yayınevi.
Öz
Devletlerin, dış politika belirlemeye yönelik tercihlerini oluşturan öncelikli etken konumlandıkları coğrafyalar ve bu
coğrafyalardan kaynaklanan farklılıklardır. Bir ülkenin dünya üzerindeki konumu değerlendirilirken, bu konumun dış politika
ortamında jeopolitik bir değeri olup olmadığı karşılaştırmaları da beraberinde gelmektedir. Kuşkusuz jeopolitik dış politika
kararlarında tek belirleyici değildir. Ancak bir ülkenin diğer ülkelerle kıyaslandığında ortaya çıkan değerleri, güç unsurları ile
birleştiğinde olası sonuçları olumlu ya da olumsuz etkileme özelliğine sahiptir. Jeopolitik, On Dokuzuncu Yüzyılın başından
itibaren ülkeler arasındaki güç mücadelesini ve uluslararası sistemi etkileyen bir bilim dalı olmuştur. Bu açıdan klasik jeopolitik
yaklaşımlar, devletlerin coğrafi alanlar üzerinde denetim kurması ve devletlerin genişlemesi için gerekli olan coğrafi nedenler
üzerine odaklanmıştır. Eleştirel jeopolitik ise Uluslararası İlişkiler disiplininde Soğuk Savaş sürecinden itibaren tanımlanan bir
kavram olmuştur. Bu durumun en önemli nedeni Soğuk Savaş sonrası girilen yeni süreçte jeopolitik algının değişmiş olmasıdır.
Jeopolitik algı, yalnızca konum, genişlik, sınır ve bütünlük gibi coğrafi özellik tanımlamalarından öte sosyal, ekonomik, siyasi,
askeri, kültürel ve teknolojik değerleri ön plana alan kuramlarla geliştirilerek değerlendirilmeye başlanmıştır. Bu açıdan
jeopolitik söylemin dış politika uygulamalarındaki önemi ve etkisi sıklıkla tartışılmaya başlanmıştır. Eleştirel yaklaşımlar,
özellikle jeopolitik gerekçelerin kökenine inerek, gerçekliğin nasıl bir yapıda inşa edildiği, sunulduğu ve meşruluk kazandığı
sürecine odaklanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AGNEW, J. (1998). Geopolitics: Re-visioning World Politics. First published. London and New York: Routledge. AGNEW, J. (2003). Geopolitics: Re-visioning World Politics. Cilt 2nd edn. London: Routledge. ALDEN, Chris. (2006). Foreign Policy Analysis, Undergraduate Study in Economics, Management, Finance and the Social Sciences, Published by: University of London Press. ARI, Tayyar. (2000). Uluslararası İlişkiler Teorisi: Çatışma, Hegemonya, İşbirliği, 3. Baskı. İstanbul: Alfa Yayınları. ATMACA, A. Ö. (2011). Yeni Dünyada Eski Oyun: Eleştirel Perspektiften Türk-Amerikan İlişkileri. Ortadoğu Etütleri. Cilt: 3. Sayı: 1. s. 157-191. BOSTANOĞLU, Burcu. Mehmet Akif, Okur. (2009). Uluslararası İlişkilerde Eleştirel Kuram HegemonyaMedeniyetler ve Robert W. Cox,2. Baskı. İmge Kitabevi. ÇOBAN, Barış. Zeynep, ÖZARSLAN. (2003). Söylem ve İdeoloji, Mitoloji-Din-İdeoloji. (Ed: Barış Çoban). 1. Basım. Su Yayınevi. DALBY, S. (2010). Recontextualising Violence, Power and Nature: The Next Twenty Years of Critical Geopolitics. Political Geography (29), 280-288. DODDS, Klaus J. (1993). Geopolitics, Experts and the Making of Foreign Policy, Area, Vol. 25, No. 1. The Royal Geographical Society. pp. 70-74. DODDS, K. (2005). Global Geopolitics A Critical Introduction. England: Pearson Education Limited. ESLEN, Nejat. (2005). Küresel Hamleler Anahtar Stratejiler, 1. Basım, Ankara: Tekağaç Kitap Basım Yayım. FLINT, C. (2006). Introduction to Geopolitics. Routledge Taylor&Francis Group. FOUCAULT, Michel. (1987). Söylemin Düzeni, Cilt 1. Basım, (Çev: T. Ilgaz). İstanbul: Hil Yayınları. ATAY / Klasik Jeopolitik Yaklaşımlar ve Eleştirel Jeopolitik Söylem Sayfa | 155 GEUSS, Raymond. (2013). Eleştirel Teori, Habermas ve Frankfurt Okulu. (Çev: Ferda Keskin). 2. Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. GÖÇEK, F. M. (2003). Uluslararası İlişkilerde Eleştirel Yaklaşım ve Türkiye. Ayhan Kaya (Der.) Uluslararası İlişkilerde Sınır tanımayan Sorunlar içinde. Bağlam Yayıncılık. HACISALİHOĞLU, Yaşar. (2008). Kuramsal ve Kavramsal Bir Çözümleme: Mekân-Güç-Çatışma ve Jeopolitik. Stratejik Araştırmalar Dergisi 1(2). Beykent Üniversitesi. s. 22-44. HAVERLUK, Terrence W., Kevın M. BEAUCHEMIN, Brandon A. MUELLER. (2014). The Three Critical Flaws of Critical Geopolitics: Towards a Neo-Classical Geopolitics, Academy Scholars Program,USA, Geopolitics. 19:19–39. İŞCAN, İsmail Hakkı. (2004). Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt 1. Sayı 2. Bahar. Uluslararası İlişkilerde Klasik Jeopolitik Teoriler ve Çağdaş Yansımaları, Stradigma Yayınları, 47-79. KARABULUT, B. (2005). Strateji Jeostrateji Jeopolitik. Ankara: Barış Kitap. KNUTSEN, L. T. (2006). Uluslararası İlişkiler Teorisi Tarihi. Cilt 1. Baskı. (Çev: M. Özay) İstanbul: Açılım Kitap. LACOSTE, Y. (2007). Büyük Oyunu Anlamak Jeopolitik: Bugünün Uzun Tarihi. Cilt 1. Baskı. İstanbul: NTV Yayınları:16. LAYDER, Derek. (2006). Sosyal Teoriye Giriş. (Çev: Ümit Tatlıcan). İstanbul: Küre Yayınları. LECHTE, J. (2006). Yapısalcılıktan Postmoderniteye Elli Çağdaş Düşünür. Cilt 1. Baskı. (Çev: B. Yıldırım). İstanbul: Açılım Kitap. LINKLATER, Andrew. (1990). Beyond Realism and Marxism: Critical Theory and International Relations. London: Macmillan Press. MERCILLE, Julien. (2010). The Radical Geopolitics of US Foreign Policy: The 2003 Iraq War, Published by: GeoJournal, Vol. 75, No. 4, New Directions in Critical Geopolitics, pp. 327- 337. OWENS, M. T. (1999). In Defense of Classical Geopolitics. Naval War College Review. Volume: 52. Issue: 4. ÖRMECİ, Ozan. (2009). Solda Teoriler ve Tarihsel Tartışmalar, İstanbul: Ozan Yayıncılık. POLAT, Soner. (2015). Türkiye için Jeopolitik Rota, 1. Basım. İstanbul: Kaynak Yayınları. SIDAWAY, JAMES. (2001). Geopolitics: Twentieth Century Spectre. Source: Geography.Published by: Geographical Association. Vol. 86, No. 3. pp. 225-234. SLOWE, P. (1990). Geography and Political Power. London: Publıshed by Routledge. STURM, Tristian. (2008). Critical Methodological Geopolitics: Discourse Analysis/Ethnography, Geopolitics. Taylor & Francis Group, Vol. 13, No. 3. 13:600–609. TARAKÇI, Nejat. (2003). Devlet Adamlığı Bilimi: Jeopolitik ve Jeostrateji, Melise Matbaacılık. İstanbul: Çantay Kitabevi. TEZKAN, Yılmaz. (2000). Siyaset, Strateji ve Milli Güvenlik, Birinci Baskı. Ülke Kitapları: 6. TUATHAIL, Gearóid Ó. (1996). Critical Geopolitics. London: Routledge. TUATHAIL, Gearóid Ó. (2000): The Postmodern Geopolitical Condition: States, Statecraft, and Security at the Millennium. Annals of the Association of American Geographers, 90: 1, 166-178. ULAŞ, B. (2011). Jeopolitik, Türkiye’nin Milli Güvenliği ve Avrupa Birliği Üyelik Süreci. Cilt 1.Baskı. İstanbul: Başlık Yayın Grubu. VIOTTI, Paul R., Mark, V. Kauppi. (2014). Uluslararası İlişkiler ve Dünya Siyaseti. Çev: Ayşe Özbay Erozan. 5. Basım, Ekim. Ankara: Nobel Yayın. WILLIAMS, Howard. Moorhead, WRİGHT. Tony, EVANS. Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Teorisi Üzerine Bir Derleme. (2007). Ankara: Siyasal Yayınevi.
Ayrıntılar
| Bölüm | Derleme Makale |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Nisan 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016Cilt: 8 Sayı: 2 |
