Derleme
Yıl 2016,
Cilt: 8 Sayı: 4, 32 - 43, 31.12.2016
Öz
Sağlıkta eşitsizlik, hem ekonomik hem de sosyal alanla ilişkili olan bir kavramdır. Yalnızca az gelişmiş ülkelerde değil,
gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerde de sağlıkta eşitsizlik önemli bir konu başlığıdır. Sağlıkta eşitsizlikleri ortaya koyan çeşitli
belirleyiciler bulunmaktadır. Alanyazını incelendiğinde sağlıkta eşitsizlik ile ilgili çalışmalara rastlanmakta ancak sağlıkta
eşitsizlik ile etik arasındaki ilişkiye sıkça değinilmemiştir. Bu çalışmanın amacı; sağlıkta eşitsizlik ve etik arasındaki ilişkiyi
ortaya koymak; yerel devlet ve küresel düzeyinde sağlıkta eşitsizliğin azaltılması konusunda yapılması gerekenlere vurgu
yapmaktır.
Anahtar Kelimeler
Sağlıkta Eşitsizlikler Etik Toplum Sağlığı Sağlık Hizmetleri
Kaynakça
- Aslan, D. (2007). Sağlık için riskler bölgelere-yerleşimlere göre farklılık gösteriyor mu? AH bu farklılığın etkilerini giderebilir mi?. M. Eskiocak (Ed.), Kentsel bölgede sağlık örgütlenmesi: çok sektörlü yaklaşım aile hekimliği ülkemiz için uygun bir model midir? İçinde (s.79-81). Ankara, Birinci Baskı, Türk Tabipleri Birliği Yayınları. Avcı, İ.A. (2009). Temel sağlık hizmetleri içinde, Halk sağlığı hemşireliği, 1. Baskı, Ankara, Göktuğ Yayıncılık. Avni, S., Filc, D., & Davidovitch, N. (2015). The Israeli Medical Association's discourse on health inequity’, Social Science&Medicine, Volume 144, 119-126. Belek, İ. (1998). Sınıf Sağlık Eşitsizlik, Birinci Baskı, İstanbul, Sorun Yayınları. Belek, İ. (2004). Sosyoekonomik konumda ve sağlıkta sınıfsal eşitsizlikler Antalya’da beş yıllık bir araştırma. Ankara, TTB Yayınları. Çelikay, F., ve Gümüş, E. (2011). Sağlıkta dönüşümün ampirik analizi, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 66, No. 3,55-92. Davies, J.K. & Sherriff, N.S. (2014). Assessing public health policy approaches to level-up the gradient in health inequalities: The Gradient Evaluation Framework, Public Health, 128(3), 246-25. Sayfa | 42 AKSARAY ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ, Aralık, 2016, Cilt 8, Sayı 4 Dedeoğlu, N. (2002). Dünya Sağlık Örgütü, Toplum ve Hekim, 17(2), 88-90. Demirel, A., ve Akın, B. (2014). Sağlıkla ilişkili olarak sosyal adalet, eşitlik ve hemşirelik, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 7(3). 238-245. Elbek, O., ve Adaş, E.B. (2009). Sağlıkta dönüşüm: eleştirel bir değerlendirme, Türkiye Psi̇ki̇yatri̇ Derneği̇ Bülteni, 12(1), 33- 43. Ergun, C., ve Ergun, A. (2010). Dönüşüm mü, piyasalaştırma mı? Sağlıkta dönüşüm programı üzerine bir tartışma, Toplum ve Demokrasi, Cilt 4, Sayı 8-9-10, 33-54. Güler, E.K. (2005). Tıbbi ortamların ve ilişkilerin engelli kişilere uygunluğunun etik yönden değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Deontoloji ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı, Adana. Hamzaoğlu, O. (2014). Eşitlik –Hakkaniyet- Hak, Toplum ve Hekim, 29(1), 24-31. Illich, I. (1995). Sağlığın Gaspı, İstanbul, Birinci Baskı, Ayrıntı Kitapevi. Kadıoğlu, S., (1999). Tıp ve Genel Ahlak. Arda B. Tıp Etiği Araştırmaları, Ankara. Biyoetik Derneği Yayınları. Kadıoğlu, S. (2007). Etik Etik Dedikleri. III. Koloproktoloji- Stomaterapi Sempozyum Özet Kitabı. Adana. Koçoğlu, D. (2006). Konya kent merkezinde sağlıklı yasam biçimi davranışları ve yasam kalitesinde sağlıkta sosyoekonomik eşitsizlikler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Halk Sağlığı Hemşireliği Bilim Dalı, Konya. Masseria, C. (2009). Health inequality, Why is it important and Can We actually measure it?’, Eurohealth, 15(3), 4-6. McCartney, G., Collins, C., & Mackenzie, M. (2013). What (or who) causes health inequalities: theories, evidence and implications?,Health Policy, 113(3), 221–227. Mengüşoğlu, T. (2003). Felsefeye Giriş. 8. Baskı, İstanbul, Remzi Kitapevi. Mercan, S. (2010). Sağlıkta dönüşümün son halkası: güvencesizleştirme 4-C’li hastane birlikleri’, TEB Haberler, Sayı 2, 13-15. Mills, C. (1999). Eşitlik ve sağlık anahtar konular ve WHO’nun Rolü, Çeviren: İlker Belek, Toplum ve Hekim, 14(2), 145-149. O’Neilla, J., Tabish, H., Welch, V., Petticrew, M., Pottied, K., Clarke, M., Evans, T., Pardo J., Waters, E., White, H., & Tugwell, P. (2014). Applying an equity lens to interventions: Using progress ensures consideration of socially stratifying factors to illuminate inequitiesin health’, Journal of Clinical Epidemiology 67, 56-64. Öngen, T. (1998). Eşitsizliğin Sınıfsal Temelleri, Toplum ve Hekim, 13( 2), 91-92. Pieper, A. (1999). Etiğe giriş, Çevirenler: Veysel Ataman, Gönül Sezer, İstanbul, Ayrıntı Yayınları. Reutter, L., & Kushner, K.E. (2010). Health equity through action on the social determinants of health: taking up the challenge in nursing. Nursing Inquiry, 17(3), 269-280. Royal College of Nursing (2012). Health inequalities and the social determinants of health. Policy Briefind No.1/12, London. Ruger, J.P. (2008). Ethics and governance of global health inequalities. J Epidemiol Community Health (60), 998–1003. Sağlık Bakanlığı, (2010). Sağlığı kazanmak Avrupa bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesi ve kontrolü stratejisi. Ankara, Sağlık Bakanlığı Yayın No: 782. Saraçoğlu, G.V. (2014). Dünya’da kadın sağlığındaki eşitsizlikler, Toplum ve Hekim, 29(1), 32-40. Seren, A.K. (2014). Sağlık çalışanlarının sağlıkta dönüşüm projesine ilişkin görüşleri. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 1(1), 19-24. Shaw, M., Dorling, D., & Smith, G.D. (2009). Yoksulluk, toplumsal dışlanma ve azınlıklar. sağlığın sosyal belirleyicileri. Marmot, M., Wilkinson, R.G. (Ed.), Çeviri Editörleri Kayı, İ., Yasin, Y.,İnsev Yayınları,1. Basım, İstanbul. Şimşek, H., ve Kılıç, B. (2012). Sağlıkta eşitsizliklerle ilgili temel kavramlar. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 10(2), 116-127. TNSA, (2014). 2013 Türkiye nüfus ve sağlık araştırması, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara. Türkkan, A. (2006). Kentlerde sağlıkta eşitsizlikler, Kent ve Sağlık Sempozyumu, Bursa. WHO. (1999). Health 21: The health for all Policy framework for the WHO European region Denmark. http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0010/98398/w a540ga199heeng.pdf Erişim Tarih: 4.2.2015. WHO. (2008). Closing the gap in a generation Health equity through action on the social determinants of health. http://www.who.int/social_determinants/final_report/csdh_fi nalreport_2008.pdf Erişim Tarihi: 15.2.2015. Vagerö, D. (1995). Health inequalities as policy ıssues – reflections on ethics, policy and public health. sociology of health&illness, 17(1). World Bank. (2015). World Development Indicators, DOI: 10.1596/978–1-4648–0440–3. http://ipc.sabanciuniv.edu/wp- content/uploads/2014/02/T%C3%BCrkiyede-Sosyal-Esitsizlik- _final_.pdf, Çarkoğlu, A., Kalaycıoğlu, E., Türkiye’de Toplumsal Eşitsizlik 2009, Erişim Tarihi: 05.12.2015. http://stats.oecd.org/, OECD, Health expenditure and financing, Erişim Tarihi: 15.12.2015. http://www.nwci.ie/download/pdf/determinants_health_diag ram.pdf, Erişim Tarihi: 18.11.2015 http://www.skb.org.tr/wp- content/uploads/2010/07/EylemCercevesi.pdf, Şehirler, Sağlık Alanındaki Eşitsizliklerin Sosyal Belirleyicileri ile Mücadele Ediyor:Bir Eylem Çerçevesi, Healthy cities tackle the social determinants of inequities inhealth: a framework foraction adlı yayından Tercüme Sağlıklı Kentler Birliği, 2013. http://www.who.int/sdhconference/resources/Conceptualfra meworkforactiononSDH_eng.pdf, Erişim Tarihi: 15.10.2015.
Yıl 2016,
Cilt: 8 Sayı: 4, 32 - 43, 31.12.2016
Öz
Health inequality is related both economic and social area. Health inequality is an important topic not only in under developed
countries both also in developed and developing countries. There are various determinants about health inequality. In
literature, there have been lots of research about health inequality but the relationship between health inequality and ethics
hasn’t shown in studies. The aims of this study are to explain relationship between health inequality and ethics, and to
emphasize important points for reducing health inequalities in local and global level.
Anahtar Kelimeler
Inequalities in Health Ethics Population Health Health Services
Kaynakça
- Aslan, D. (2007). Sağlık için riskler bölgelere-yerleşimlere göre farklılık gösteriyor mu? AH bu farklılığın etkilerini giderebilir mi?. M. Eskiocak (Ed.), Kentsel bölgede sağlık örgütlenmesi: çok sektörlü yaklaşım aile hekimliği ülkemiz için uygun bir model midir? İçinde (s.79-81). Ankara, Birinci Baskı, Türk Tabipleri Birliği Yayınları. Avcı, İ.A. (2009). Temel sağlık hizmetleri içinde, Halk sağlığı hemşireliği, 1. Baskı, Ankara, Göktuğ Yayıncılık. Avni, S., Filc, D., & Davidovitch, N. (2015). The Israeli Medical Association's discourse on health inequity’, Social Science&Medicine, Volume 144, 119-126. Belek, İ. (1998). Sınıf Sağlık Eşitsizlik, Birinci Baskı, İstanbul, Sorun Yayınları. Belek, İ. (2004). Sosyoekonomik konumda ve sağlıkta sınıfsal eşitsizlikler Antalya’da beş yıllık bir araştırma. Ankara, TTB Yayınları. Çelikay, F., ve Gümüş, E. (2011). Sağlıkta dönüşümün ampirik analizi, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 66, No. 3,55-92. Davies, J.K. & Sherriff, N.S. (2014). Assessing public health policy approaches to level-up the gradient in health inequalities: The Gradient Evaluation Framework, Public Health, 128(3), 246-25. Sayfa | 42 AKSARAY ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ, Aralık, 2016, Cilt 8, Sayı 4 Dedeoğlu, N. (2002). Dünya Sağlık Örgütü, Toplum ve Hekim, 17(2), 88-90. Demirel, A., ve Akın, B. (2014). Sağlıkla ilişkili olarak sosyal adalet, eşitlik ve hemşirelik, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 7(3). 238-245. Elbek, O., ve Adaş, E.B. (2009). Sağlıkta dönüşüm: eleştirel bir değerlendirme, Türkiye Psi̇ki̇yatri̇ Derneği̇ Bülteni, 12(1), 33- 43. Ergun, C., ve Ergun, A. (2010). Dönüşüm mü, piyasalaştırma mı? Sağlıkta dönüşüm programı üzerine bir tartışma, Toplum ve Demokrasi, Cilt 4, Sayı 8-9-10, 33-54. Güler, E.K. (2005). Tıbbi ortamların ve ilişkilerin engelli kişilere uygunluğunun etik yönden değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Deontoloji ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı, Adana. Hamzaoğlu, O. (2014). Eşitlik –Hakkaniyet- Hak, Toplum ve Hekim, 29(1), 24-31. Illich, I. (1995). Sağlığın Gaspı, İstanbul, Birinci Baskı, Ayrıntı Kitapevi. Kadıoğlu, S., (1999). Tıp ve Genel Ahlak. Arda B. Tıp Etiği Araştırmaları, Ankara. Biyoetik Derneği Yayınları. Kadıoğlu, S. (2007). Etik Etik Dedikleri. III. Koloproktoloji- Stomaterapi Sempozyum Özet Kitabı. Adana. Koçoğlu, D. (2006). Konya kent merkezinde sağlıklı yasam biçimi davranışları ve yasam kalitesinde sağlıkta sosyoekonomik eşitsizlikler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Halk Sağlığı Hemşireliği Bilim Dalı, Konya. Masseria, C. (2009). Health inequality, Why is it important and Can We actually measure it?’, Eurohealth, 15(3), 4-6. McCartney, G., Collins, C., & Mackenzie, M. (2013). What (or who) causes health inequalities: theories, evidence and implications?,Health Policy, 113(3), 221–227. Mengüşoğlu, T. (2003). Felsefeye Giriş. 8. Baskı, İstanbul, Remzi Kitapevi. Mercan, S. (2010). Sağlıkta dönüşümün son halkası: güvencesizleştirme 4-C’li hastane birlikleri’, TEB Haberler, Sayı 2, 13-15. Mills, C. (1999). Eşitlik ve sağlık anahtar konular ve WHO’nun Rolü, Çeviren: İlker Belek, Toplum ve Hekim, 14(2), 145-149. O’Neilla, J., Tabish, H., Welch, V., Petticrew, M., Pottied, K., Clarke, M., Evans, T., Pardo J., Waters, E., White, H., & Tugwell, P. (2014). Applying an equity lens to interventions: Using progress ensures consideration of socially stratifying factors to illuminate inequitiesin health’, Journal of Clinical Epidemiology 67, 56-64. Öngen, T. (1998). Eşitsizliğin Sınıfsal Temelleri, Toplum ve Hekim, 13( 2), 91-92. Pieper, A. (1999). Etiğe giriş, Çevirenler: Veysel Ataman, Gönül Sezer, İstanbul, Ayrıntı Yayınları. Reutter, L., & Kushner, K.E. (2010). Health equity through action on the social determinants of health: taking up the challenge in nursing. Nursing Inquiry, 17(3), 269-280. Royal College of Nursing (2012). Health inequalities and the social determinants of health. Policy Briefind No.1/12, London. Ruger, J.P. (2008). Ethics and governance of global health inequalities. J Epidemiol Community Health (60), 998–1003. Sağlık Bakanlığı, (2010). Sağlığı kazanmak Avrupa bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesi ve kontrolü stratejisi. Ankara, Sağlık Bakanlığı Yayın No: 782. Saraçoğlu, G.V. (2014). Dünya’da kadın sağlığındaki eşitsizlikler, Toplum ve Hekim, 29(1), 32-40. Seren, A.K. (2014). Sağlık çalışanlarının sağlıkta dönüşüm projesine ilişkin görüşleri. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 1(1), 19-24. Shaw, M., Dorling, D., & Smith, G.D. (2009). Yoksulluk, toplumsal dışlanma ve azınlıklar. sağlığın sosyal belirleyicileri. Marmot, M., Wilkinson, R.G. (Ed.), Çeviri Editörleri Kayı, İ., Yasin, Y.,İnsev Yayınları,1. Basım, İstanbul. Şimşek, H., ve Kılıç, B. (2012). Sağlıkta eşitsizliklerle ilgili temel kavramlar. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 10(2), 116-127. TNSA, (2014). 2013 Türkiye nüfus ve sağlık araştırması, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara. Türkkan, A. (2006). Kentlerde sağlıkta eşitsizlikler, Kent ve Sağlık Sempozyumu, Bursa. WHO. (1999). Health 21: The health for all Policy framework for the WHO European region Denmark. http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0010/98398/w a540ga199heeng.pdf Erişim Tarih: 4.2.2015. WHO. (2008). Closing the gap in a generation Health equity through action on the social determinants of health. http://www.who.int/social_determinants/final_report/csdh_fi nalreport_2008.pdf Erişim Tarihi: 15.2.2015. Vagerö, D. (1995). Health inequalities as policy ıssues – reflections on ethics, policy and public health. sociology of health&illness, 17(1). World Bank. (2015). World Development Indicators, DOI: 10.1596/978–1-4648–0440–3. http://ipc.sabanciuniv.edu/wp- content/uploads/2014/02/T%C3%BCrkiyede-Sosyal-Esitsizlik- _final_.pdf, Çarkoğlu, A., Kalaycıoğlu, E., Türkiye’de Toplumsal Eşitsizlik 2009, Erişim Tarihi: 05.12.2015. http://stats.oecd.org/, OECD, Health expenditure and financing, Erişim Tarihi: 15.12.2015. http://www.nwci.ie/download/pdf/determinants_health_diag ram.pdf, Erişim Tarihi: 18.11.2015 http://www.skb.org.tr/wp- content/uploads/2010/07/EylemCercevesi.pdf, Şehirler, Sağlık Alanındaki Eşitsizliklerin Sosyal Belirleyicileri ile Mücadele Ediyor:Bir Eylem Çerçevesi, Healthy cities tackle the social determinants of inequities inhealth: a framework foraction adlı yayından Tercüme Sağlıklı Kentler Birliği, 2013. http://www.who.int/sdhconference/resources/Conceptualfra meworkforactiononSDH_eng.pdf, Erişim Tarihi: 15.10.2015.
Toplam 1 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Derleme Makale |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016Cilt: 8 Sayı: 4 |
