Research Article
Year 2025,
Volume: 17 Issue: 3, 141 - 156, 29.09.2025
Abstract
Küreselleşme süreci ile birlikte, iletişim, haberleşme, lojistik teknolojilerinde görülen yenilikler ve gelişimlerle insanlar birbirleriyle daha fazla etkileşim haline girmişlerdir. Bu etkileşimler, sosyal, kültürel ve özellikle ekonomik olarak çokça karşımıza çıkmaktadır. Ekonomik etkileşimlerin en gelişmiş biçimi ise doğrudan yabancı yatırımlar ile gerçekleşmektedir. Doğrudan yabancı yatırımlar, ülkelerin küresel ekonomiye entegrasyonunda önemli bir rol oynar. Bu yatırımlar; istihdamın artması, ekonomik büyümenin hızlanması, teknolojik ilerleme ve cari açığın azalması gibi birçok makroekonomik gösterge üzerinde olumlu etkiler yaratır. Çalışmada N-11 ülkelerinde doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının belirleyicileri 2000-2022 dönemi için panel veri analizi ile incelenmektedir. Elde edilen bulgularda ekonomik büyüme ve brüt sermaye oluşumu istatistiksel olarak anlamlı olarak elde edilirken, enflasyon ve ticari açıklık değişkeni istatistiksel olarak anlamsız bulunmuştur. Dirençli tahminci sonucunda ekonomik büyümede meydana gelen %1’lik bir artış doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını ele alınan dönemde %1. 87 oranında artırırken, brüt sermaye de meydana gelen %1’lik bir artış ise doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını %1.71 oranında artırmaktadır.
References
- Ak, M. Z. (2009). Gelişmekte olan ülkelere yönelik doğrudan yabancı yatırımların temel belirleyicileri [Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi].
- Akyol, D. (2013). Doğrudan yabancı yatırımların makroekonomik etkileri; Türkiye ve Brezilya karşılaştırması [Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi].
- Ali, F., Fiess, N., & Macdonald, R. (2008). Do institutions matter for foreign direct investment? (Working Paper No. 26). University of Glasgow, Business School – Economics. https://ideas.repec.org/p/gla/glaewp/2008_26.html?utm_source=chatgpt.com
- Arık, Ş., Akay, A. B., & Zanbak, M. (2014). Doğrudan yabancı yatırımları belirleyen faktörler: Yükselen piyasalar örneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 97-110. https://doi.org/10.18037/ausbd.12322 Arslan, S., & Uçar, M. (2017). Doğrudan yabancı sermaye yatırımları. Social Science Studies Journal, 3(4), 1-11.
- Asıdeu, E. (2002). On the determinants of foreign direct investment to developing countries: Is africa different. World Development, 30(1), 107-119.
- Asıdeu, E., & Lien, D. (2004). Capital controls and foreign direct investment. World Development, 32(3), 479-490.
- Ayaz, S. (2018). Gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı yatırımların belirleyicileri [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi].
- Bresuch, T.S., & Pagan, A.R. (1980). The lagrange multipler test and its applications to model specification test in economterics. Review Of Economic Studies, 47, 239-253
- Busse, M., & Hefeker, C. (2005). Political risk, institutions and foreign direct investment. Hwwa Discussion Paper, (315), 22s.
- Can, M. (2015). Doğrudan yabancı yatırımların ihracat ürün çeşitliliğine etkisi: gelişmekte olan ülkeler üzerine bir uygulama [Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi].
- Campos, N. F., & Kinoshita, Y. (2008). Foreign direct investment and structural reforms: Evidence from Eastern Europe and Latin America. IMF Working Paper, WP/08/26.
- Çeviş, İ., & Çamurdan, B. (2007). The economic determinants of foreign direct investment in developing countries and transition economies. The Pakistan Development Review, 46(3), 285–299.
- Çütçü, İ., & Kan, E. (2018). Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını etkileyen faktörler: Türkiye Örneği. Sakarya İktisat Dergisi, 7(3), 1-21.
- Doğan, O., & Çakmakoğlu, A. (2025). Enflasyonun doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki asimetrik etkisi: Türkiye ekonomisi için bir nardl analizi. Journal of Emerging Economies and Policy, 10(1), 64-79
- Dumludağ, D., Sarıdoğan, E., & Kurt,S. (2007). Determinants of foreign direct investment: an institutionalist approach. In Seventh Conference of the European Historical Economics Society, Lund University, Lund, Sweden. Dursun, G. (2012). Doğrudan yabancı sermaye hareketleri. K. Özdemir & G. Delice (Ed.) Uluslararası ekonomik ilişkiler I-II (pp. 493–542) İstanbul: Lisans Yayıncılık.
- Erçakar, M. E. (2004). OECD ülkelerinde doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve belirleyici faktörler. Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi, 23(1), 79-113.
- Erdoğan, A. (2018). Gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve Türkiye örneği (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
- Göçer, İ. (2013). Ar-Ge harcamalarının yüksek teknolojili ürün ihracatı, dış ticaret dengesi ve ekonomik büyüme üzerindeki etkileri. Maliye Dergisi, 165, 215-240
- Hacıimamoğlu, T. (2016). Doğrudan yabancı yatırımların kurumsal belirleyicileri: OECD örneği [Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
- Hasan, K & Nishi, N. N. (2019). An analysis of the impact of gdp, trade openness, inflation rate and market size in attracting inward Fdi in Bangladesh based on empirical analysis. International Journal of Science and Business, 3(3), 278-291.
- Hausman, J.A. (1978). Specification test in econometrics. Econometrica, 46(6), 1251-1271
- Jabrı, A., Guesmı, K., & Abıd, I. (2013). Determinants of foreign direct investment in mena region: Panel co-integration analysis. The Journal of Applied Business Research, 29(4), 1103-1110.
- Jabri, A., & Brahim, M. (2015). Institutional determinants of foreign direct investment in mena region: Panel co-integration analysis. Journal of Applied Business Research, 31(5), 2001-2012.
- Jahan, N., & Paul, S. C. (2021). Determinants of fdı inflows to next 11 countries: A panel data analysis. International Journal of Research in Business and Social Science, 10(6), 159-165.
- Javorcık, B. S., & Spatareanu, M. (2011). Does it matter where you come from? Vertical spillovers from foreign direct investment and the origin of investors, Journal of Development Economics, 96(1), 126-138.
- Kamal, TA, Naaz, S., Bhandari, RS, Shukl, H., & Khan, R. (2022). Hindistan'da ticaret açıklığı ve enflasyonun doğrudan yabancı yatırım üzerindeki etkisi: ARDL yaklaşımı. İstatistik ve Yönetim Sistemleri Dergisi, 25(5), 1103–1113. https://doi.org/10.1080/09720510.2022.2101252
- Kar, M., & Ağır, H. (2006). Türkiye'de beşeri sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisi: Eşbütünleşme yaklaşımı ile nedensellik testi, 1926-1994. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 51-68
- Karagöz, K. (2007). Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım girişlerini belirleyen faktörler: 1970 –2005. Journal Of Yasar University, 2(8), 934
- Karluk, R., (2013). Uluslararası ekonomi teori politika (10. Baskı). İstanbul: Beta Basım.
- Kotler, P., Jatusrıpıtak, S., & Maesıncee, S. (2000). Ulusların Pazarlanması. A. Buğdaycı (Çev.), İstanbul:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Kurtaran, A. (2010). Doğrudan yabancı yatırım kararları ve belirleyicileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 367-382.
- Liargovas, P. G., & Skandalis, K. S. (2012). Foreign direct investment and trade openness: The case of developing Economies. Social Indicators Research, 106, 323-331.
- Morısset, J. (2000). Foreign direct investment in Africa. World Bank Policy Research Working Paper, (2481), 26.
- Moussa, M.A. (2024). Doğrudan yabanci sermaye yatirimlarinin sahra alti afrika ülkelerinde ekonomik ve politik belirleyicileri: Panel veri analizi. [Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi].
- Noland, M. (1999). Competition Policy And Fdı: A Solution in Search of A Problem?. Working Paper, 1-21. https://Piie.Com/Publications/Working-Papers/Competition-Policy-And-Fdi-Solution-Search-Problem
- OECD. (2003). Tax policy assessment and design in support of direct investment: A study of countries in South East Europe. OECD.
- Özcan, B., & Arı, A. (2010). Doğrudan yabancı yatırımların belirleyicileri üzerine bir analiz: OECD Örneği. Istanbul University Econometrics and Statistics E-Journal, (12), 65-88.
- Özgür, M. T. (2014). Doğrudan yabancı yatırım-iktisadi büyüme ilişkisinde teknoloji kanalı: Türkiye örneği (1988-2012) [Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi].
- Pehlivan, M. (2019). An econometrıc analysıs on determınants of foreıgn dırect investment in Turkey. 34.International Public Finance Conference, 452-458.
- Polat, B. (2018) Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve yatırım ortamı iyileştirme çalışmalarının etkinliği [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi].
- Shafaq, A.Q. (2015). Doğrudan yabancı yatırımları etkileyen faktörler: Afganistan örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi].
- Solow, R. M. (1956). A Contribution to the Theory of Economic Growth. The Quarterly Journal of Economics, 70(1), 65–94.
- Sun,Q., Tong, W., & Yu, Q. (2002). Determinants of foreign direct investment across China. Journal of International Money and Finance, 2(1), 79-113.
- Tuncay, Ö., & Kaparova, E. (2020). Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının belirleyicileri: Orta Asya Türk cumhuriyetleri örneği. Turkish Studies - Economy,15(2), 959-974. https://Dx.Doi.Org/10.29228/Turkishstudies .41496 Unctad (Birleşmiş Milletler Ticaret Ve Kalkınma Konferansı). (1998). World Investment Report 1998 Trends And Determinants [No. E.98.II.D.5]. United Nations Conference on Trade and Development., 445s. https://unctad.org/system/files/official-document/wir1998_en.pdf
- Vijayakumar, N., Sridharan, P., & Rao, K. C. S. (2010). Determinants of fdı in BRICS countries: A panel analysis. International Journal of Business Science & Applied Management (Ijbsam), 5(3), 1-13.
- Wheeler, D., & Mody, A. (1992). International investment location decisions: The case of U.S. Firms. Journal of International Economics, 33(1-2), 57-76.
- Yalçıner, K. (2008). Uluslararası finansman. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Yılmaz, M. İ. (2015). Bir doğrudan yabancı yatırım türü olarak birleşme ve satın almaların ihracat etkisi; Türkiye örneği [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi].
- Zeren, F. & Ergun, S. (2010). AB'ye dogrudan yabancı yatırım girişlerini belirleyen faktörler: Dinamik panel veri analizi. Business and Economics Research Journal, 1(4), 67.
Year 2025,
Volume: 17 Issue: 3, 141 - 156, 29.09.2025
Abstract
With the globalization process, innovations and developments in communication, communications, and logistics technologies have brought people into greater interaction. These interactions are frequently encountered socially, culturally, and especially economically. The most advanced form of economic interaction is through foreign direct investment. Foreign direct investment plays a significant role in the integration of countries into the global economy. These investments have positive effects on many macroeconomic indicators, such as increased employment, accelerated economic growth, technological advancement, and a reduction in the current account deficit. This study examines the determinants of foreign direct investment in N-11 countries using panel data analysis for the period 2000-2022. The findings reveal that economic growth and gross capital formation are statistically significant, while inflation and trade openness are statistically insignificant. The robust estimator predicts that a 1% increase in economic growth increases foreign direct investment by 1.87% during the period, while a 1% increase in gross capital increases foreign direct investment by 1.71%.
References
- Ak, M. Z. (2009). Gelişmekte olan ülkelere yönelik doğrudan yabancı yatırımların temel belirleyicileri [Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi].
- Akyol, D. (2013). Doğrudan yabancı yatırımların makroekonomik etkileri; Türkiye ve Brezilya karşılaştırması [Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi].
- Ali, F., Fiess, N., & Macdonald, R. (2008). Do institutions matter for foreign direct investment? (Working Paper No. 26). University of Glasgow, Business School – Economics. https://ideas.repec.org/p/gla/glaewp/2008_26.html?utm_source=chatgpt.com
- Arık, Ş., Akay, A. B., & Zanbak, M. (2014). Doğrudan yabancı yatırımları belirleyen faktörler: Yükselen piyasalar örneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 97-110. https://doi.org/10.18037/ausbd.12322 Arslan, S., & Uçar, M. (2017). Doğrudan yabancı sermaye yatırımları. Social Science Studies Journal, 3(4), 1-11.
- Asıdeu, E. (2002). On the determinants of foreign direct investment to developing countries: Is africa different. World Development, 30(1), 107-119.
- Asıdeu, E., & Lien, D. (2004). Capital controls and foreign direct investment. World Development, 32(3), 479-490.
- Ayaz, S. (2018). Gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı yatırımların belirleyicileri [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi].
- Bresuch, T.S., & Pagan, A.R. (1980). The lagrange multipler test and its applications to model specification test in economterics. Review Of Economic Studies, 47, 239-253
- Busse, M., & Hefeker, C. (2005). Political risk, institutions and foreign direct investment. Hwwa Discussion Paper, (315), 22s.
- Can, M. (2015). Doğrudan yabancı yatırımların ihracat ürün çeşitliliğine etkisi: gelişmekte olan ülkeler üzerine bir uygulama [Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi].
- Campos, N. F., & Kinoshita, Y. (2008). Foreign direct investment and structural reforms: Evidence from Eastern Europe and Latin America. IMF Working Paper, WP/08/26.
- Çeviş, İ., & Çamurdan, B. (2007). The economic determinants of foreign direct investment in developing countries and transition economies. The Pakistan Development Review, 46(3), 285–299.
- Çütçü, İ., & Kan, E. (2018). Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını etkileyen faktörler: Türkiye Örneği. Sakarya İktisat Dergisi, 7(3), 1-21.
- Doğan, O., & Çakmakoğlu, A. (2025). Enflasyonun doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki asimetrik etkisi: Türkiye ekonomisi için bir nardl analizi. Journal of Emerging Economies and Policy, 10(1), 64-79
- Dumludağ, D., Sarıdoğan, E., & Kurt,S. (2007). Determinants of foreign direct investment: an institutionalist approach. In Seventh Conference of the European Historical Economics Society, Lund University, Lund, Sweden. Dursun, G. (2012). Doğrudan yabancı sermaye hareketleri. K. Özdemir & G. Delice (Ed.) Uluslararası ekonomik ilişkiler I-II (pp. 493–542) İstanbul: Lisans Yayıncılık.
- Erçakar, M. E. (2004). OECD ülkelerinde doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve belirleyici faktörler. Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi, 23(1), 79-113.
- Erdoğan, A. (2018). Gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve Türkiye örneği (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
- Göçer, İ. (2013). Ar-Ge harcamalarının yüksek teknolojili ürün ihracatı, dış ticaret dengesi ve ekonomik büyüme üzerindeki etkileri. Maliye Dergisi, 165, 215-240
- Hacıimamoğlu, T. (2016). Doğrudan yabancı yatırımların kurumsal belirleyicileri: OECD örneği [Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
- Hasan, K & Nishi, N. N. (2019). An analysis of the impact of gdp, trade openness, inflation rate and market size in attracting inward Fdi in Bangladesh based on empirical analysis. International Journal of Science and Business, 3(3), 278-291.
- Hausman, J.A. (1978). Specification test in econometrics. Econometrica, 46(6), 1251-1271
- Jabrı, A., Guesmı, K., & Abıd, I. (2013). Determinants of foreign direct investment in mena region: Panel co-integration analysis. The Journal of Applied Business Research, 29(4), 1103-1110.
- Jabri, A., & Brahim, M. (2015). Institutional determinants of foreign direct investment in mena region: Panel co-integration analysis. Journal of Applied Business Research, 31(5), 2001-2012.
- Jahan, N., & Paul, S. C. (2021). Determinants of fdı inflows to next 11 countries: A panel data analysis. International Journal of Research in Business and Social Science, 10(6), 159-165.
- Javorcık, B. S., & Spatareanu, M. (2011). Does it matter where you come from? Vertical spillovers from foreign direct investment and the origin of investors, Journal of Development Economics, 96(1), 126-138.
- Kamal, TA, Naaz, S., Bhandari, RS, Shukl, H., & Khan, R. (2022). Hindistan'da ticaret açıklığı ve enflasyonun doğrudan yabancı yatırım üzerindeki etkisi: ARDL yaklaşımı. İstatistik ve Yönetim Sistemleri Dergisi, 25(5), 1103–1113. https://doi.org/10.1080/09720510.2022.2101252
- Kar, M., & Ağır, H. (2006). Türkiye'de beşeri sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisi: Eşbütünleşme yaklaşımı ile nedensellik testi, 1926-1994. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 51-68
- Karagöz, K. (2007). Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım girişlerini belirleyen faktörler: 1970 –2005. Journal Of Yasar University, 2(8), 934
- Karluk, R., (2013). Uluslararası ekonomi teori politika (10. Baskı). İstanbul: Beta Basım.
- Kotler, P., Jatusrıpıtak, S., & Maesıncee, S. (2000). Ulusların Pazarlanması. A. Buğdaycı (Çev.), İstanbul:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Kurtaran, A. (2010). Doğrudan yabancı yatırım kararları ve belirleyicileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 367-382.
- Liargovas, P. G., & Skandalis, K. S. (2012). Foreign direct investment and trade openness: The case of developing Economies. Social Indicators Research, 106, 323-331.
- Morısset, J. (2000). Foreign direct investment in Africa. World Bank Policy Research Working Paper, (2481), 26.
- Moussa, M.A. (2024). Doğrudan yabanci sermaye yatirimlarinin sahra alti afrika ülkelerinde ekonomik ve politik belirleyicileri: Panel veri analizi. [Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi].
- Noland, M. (1999). Competition Policy And Fdı: A Solution in Search of A Problem?. Working Paper, 1-21. https://Piie.Com/Publications/Working-Papers/Competition-Policy-And-Fdi-Solution-Search-Problem
- OECD. (2003). Tax policy assessment and design in support of direct investment: A study of countries in South East Europe. OECD.
- Özcan, B., & Arı, A. (2010). Doğrudan yabancı yatırımların belirleyicileri üzerine bir analiz: OECD Örneği. Istanbul University Econometrics and Statistics E-Journal, (12), 65-88.
- Özgür, M. T. (2014). Doğrudan yabancı yatırım-iktisadi büyüme ilişkisinde teknoloji kanalı: Türkiye örneği (1988-2012) [Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi].
- Pehlivan, M. (2019). An econometrıc analysıs on determınants of foreıgn dırect investment in Turkey. 34.International Public Finance Conference, 452-458.
- Polat, B. (2018) Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve yatırım ortamı iyileştirme çalışmalarının etkinliği [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi].
- Shafaq, A.Q. (2015). Doğrudan yabancı yatırımları etkileyen faktörler: Afganistan örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi].
- Solow, R. M. (1956). A Contribution to the Theory of Economic Growth. The Quarterly Journal of Economics, 70(1), 65–94.
- Sun,Q., Tong, W., & Yu, Q. (2002). Determinants of foreign direct investment across China. Journal of International Money and Finance, 2(1), 79-113.
- Tuncay, Ö., & Kaparova, E. (2020). Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının belirleyicileri: Orta Asya Türk cumhuriyetleri örneği. Turkish Studies - Economy,15(2), 959-974. https://Dx.Doi.Org/10.29228/Turkishstudies .41496 Unctad (Birleşmiş Milletler Ticaret Ve Kalkınma Konferansı). (1998). World Investment Report 1998 Trends And Determinants [No. E.98.II.D.5]. United Nations Conference on Trade and Development., 445s. https://unctad.org/system/files/official-document/wir1998_en.pdf
- Vijayakumar, N., Sridharan, P., & Rao, K. C. S. (2010). Determinants of fdı in BRICS countries: A panel analysis. International Journal of Business Science & Applied Management (Ijbsam), 5(3), 1-13.
- Wheeler, D., & Mody, A. (1992). International investment location decisions: The case of U.S. Firms. Journal of International Economics, 33(1-2), 57-76.
- Yalçıner, K. (2008). Uluslararası finansman. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Yılmaz, M. İ. (2015). Bir doğrudan yabancı yatırım türü olarak birleşme ve satın almaların ihracat etkisi; Türkiye örneği [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi].
- Zeren, F. & Ergun, S. (2010). AB'ye dogrudan yabancı yatırım girişlerini belirleyen faktörler: Dinamik panel veri analizi. Business and Economics Research Journal, 1(4), 67.
There are 49 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Econometrics (Other), Macroeconomics (Other) |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Early Pub Date | September 29, 2025 |
| Publication Date | September 29, 2025 |
| Submission Date | April 29, 2025 |
| Acceptance Date | August 12, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 17 Issue: 3 |
