Öz
Günümüzde küreselleşmeyle birlikte tüm dünyada ortaya çıkan çevresel sorunlar nedeniyle işletmelerin çevre konusunda daha duyarlı olmaları gerekmektedir. Dolayısıyla tüm üretim faaliyetlerinde olduğu gibi insanlığın ve tüm canlıların varlığının devamı için önem taşımakta olan tarımsal faaliyetlerde çevre dostu bir yönetim yaklaşımı olan yeşil yönetimin önemi her geçen gün artmaktadır. Bu çalışmanın amacı, tarımsal işletmelerin yeşil yönetim uygulamalarının incelenmesi ve ulaşılan sonuçlar doğrultusunda tarım sektörüne yönelik önerilerin geliştirilmesidir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi tercih edilmiş olup, araştırmanın evrenini Türkiye'de üretim, ürün işleme ve pazarlama faaliyetinde bulunan tarımsal işletmeler oluşturmaktadır. Araştırmada belgesel kaynak tarama tekniği ile işletmelerin yeşil yönetim uygulamaları internetten taranmış ve kurumsal web sitesinde veri paylaşımında bulunan 50 tarımsal işletme araştırmaya dâhil edilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuş ve yorumlanmıştır. Araştırmada Türkiye'de tarımsal işletmelerin kalite, geri dönüşüm, organik tarım, gıda güvenliği, sıfır atık, eğitim, iyi tarım, sağlık, çevre kirliliği ve hijyen gibi birçok konuda yeşil yönetim uygulamaları gerçekleştirdikleri bulgusuna ulaşılmıştır. Ayrıca yeşil yönetim uygulamalarında bulunan tarımsal işletmelerin, %56'sının tarımsal üretim işletmesi, %26'sının tarımsal ürün işleme işletmesi, %18'inin ise tarımsal pazarlama işletmesi olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte tarımsal işletmelerin %62'sinin ISO 14001 (Çevre Yönetim Sistemi) sertifikasına sahip oldukları, %44'ünün “Sıfır Atık” projesi, %48'inin ise “Geri Dönüşüm” projesi gerçekleştirdikleri belirlenmiştir. Sonuç olarak, tarımsal işletmelerin çeşitli konularda yeşil yönetim uygulamaları gerçekleştirdikleri ancak bunların yeterli düzeyde olmadığı söylenebilmektedir. Bu bağlamda gıda gereksinimini sağlama noktasında önemli rolü bulunan tarımsal işletmelerde yeşil yönetim olgusunun yaygınlaştırılmasının gıda güvenliğinin sağlanması noktasında önemli katkılar sağlayacağı öngörülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akatay, A., & Aslan, Ş. (2008). Yeşil Yönetim ve İşletmeleri ISO 14001 Sertifikası Almaya Yönelten Faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 313-339.
- Alfred, A. M., & Adam, R. F. (2009). Green Management Matters Regardless. Academy of Management Perspectives, 23(3), 17-26. https://doi.org/ 10.5465/amp.2009.43479261
- Aydın Eryılmaz, G., & Kılıç, O. (2018). Türkiye’de Sürdürülebilir Tarım ve İyi Tarım Uygulamaları. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 21(4), 624-631. https://doi.org/10.18016/ksudobil.345137
- Bayram, B., Yolcu, H., & Aksakal, V. (2007). Türkiye’de Organik Tarım ve Sorunları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 38(2), 203-206.
- Bektaş, H. (1997). ISO 14001`e Genel Bir Bakış. 2. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi (s. 4-9). İstanbul: TMMOB Çevre Mühendisleri Odası.
- Bellitürk, K. (2016). Sürdürülebilir Tarımsal Üretimde Katı Atık Yönetimi İçin Vermikompost Teknolojisi. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 31(3), 1-5.
- Callenbach, E., Capra, F., Goldman, L., Lutz, R., & Marburg, S. (1993). EcoManagement-The Elmwood Guide to Ecological Auditing and Sustainable Business. San Francisco: Berrett-Koehler Publishers, Inch.
- Cattelino, J. R. (2019). From Green to Green: The Environmentalization of Agriculture. Journal for the Anthropology of North America, 22(2), 135-138. https://doi.org/10.1002/nad.12105
- Dayı, F. (2021). Küresel Finansal Sistemin Evrimi. F. Dayı, & İ. Y. Gök içinde, Uluslararası Finans Araştırmaları (s. 1-42). Ankara: Gazi Kitabevi.
- Dayı, F., & Çilesiz, A. (2022). Yenilenebilir Enerji Sektöründe Finansal Performans İncelemesi: S&P Temiz Enerji Endeksinde Bir Uygulama. F. Dayı, & Y. Esmer içinde, Küresel Sistemde Yeşil Yönetim (s. 75-110). Ankara: Gazi Kitabevi.
- Duyar, H. (2014). Yazlık Yeşil Gübrelemenin Serada Organik Domates Üretimine Etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi, 20(1), 10-18. https://doi.org/10.15832/tbd.49731
- Esmer, Y., & Yüksel, M. (2020). Belediyelerde Sosyal Girişimcilik Uygulamaları: Karadeniz Bölgesi Örneği. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(2), 170-188.
- Esmer, Y., Özbek, A., & Alan, M. A. (2019). Tekstil İşletmelerinde İnovasyonUygulamalarına Yönelik Bir Araştırma: İstanbul Sanayi Odası Örneği. Girişimcilik İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 36(6), 129-144. https://doi.org/10.31006/gipad.631979
- Haden, S. S., Oyler, J. D., & Humphreys, J. H. (2009). Historical, Practical, and Theoretical Perspectives on Green Management: An Exploratory Analysis. Management Decision, 47(7), 1041-1055. https://doi.org/10.1108/00251740910978287
- Hu, B. (2014). The Direction of Modern Agricultural Development is Green Agriculture. X. Li, & J. Pan içinde, China Green Development Index Report 2012-Current Chinese Economic Report Series (s. 789-770). Berlin: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-642-54178-0_20
- Hurma, H. (2014). Yeşil Ekonomi Çerçevesinde Küresel Tarımının Geleceği. XI. UlusalTarım Ekonomisi Kongresi, (s. 106-113). Samsun.
- Kandemir, M., & Kandemir, H. (2022). Avrupa Yeşil Mutakabatı ve İklim Anlaşmalarının Türkiye Orman Ürünleri Endüstrisi Açısından İçerik İncelemesi. 21. Yüzyılda Fen ve Teknik, 9 (18) , 89-94
- Kara, E., & Kaya, A. (2020). Sanayi İşletmelerinde Çevre Bilinci ve Yeşil Yönetim Üzerine Bir Değerlendirme. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırma Dergisi, 16(30), 3161-3182. https://doi.org/10.26466/opus.779229
- Karakuş, G., & Erdirençelebi, M. (2018). İşletmelerde Yeşil Yönetim Algılarının İşletme Performansı Üzerindeki Etkisini Ölçme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 681-704. https://doi.org/10.20491/isarder.2018.543
- Maitra, S., Zaman, A., Mandal, T. K., & Palai, J. B. (2018). Green Manures in Agriculture: A Review. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 7(5), 1319-1327.
- Mor, S., Madan, S., & Prasad, K. D. (2021). Artificial Intelligence and Carbon Footprints: Roadmap for Indian Agriculture. Strategic Change, 30(3), 269-280. https://doi.org/10.1002/jsc.2409
- Nemli, E. (2001). Çevreye Duyarlı Yönetim Anlayışı. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 211-224. Rowe, D. B. (2011). Green Roofs as A Means of Pollution Abatement. Environmental Pollution, 159(8-9), 2100-2110. https://doi.org/10.1016/j.envpol.2010.10.029
- Şenocak, B., & Mohan Bursalı, Y. (2018). İşletmelerde Çevresel Sürdürülebilirlik Bilinci ve Yeşil İşletmecilik Uygulamaları İle İşletme Başarısı Arasındaki İlişki. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 161-183.
- Türk, M., & Kara, E. (2018). Konaklama İşletmelerinde Çevre Bilinci ve Yeşil Yönetim Uygulamalarının İşletme Başarısına Katkısı: Muğla İli üzerine Bir Araştırma. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi , 8(15), 848-876. https://doi.org/10.26466/opus.449339
- Whittinghill, L. J., & Rowe, D. B. (2012). The Role of Green Roof Technology in Urban Agriculture. Renewable Agriculture and Food Systems, 27(4), 314-322. https://doi.org/10.1017/S174217051100038X
- Yalçın, A., & Sümerli Sarıgül, S., 2021, Yeşil Pazarlama ve Yeşil Muhasebe Konularının Görsel Haritalama Tekniğine Göre Bibliyometrik Analizi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(1), 304-328. http://dx.doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.21.02.1548
- Yıldız, F. (2021). Türkiye ve Yeşil Ekonomi-Mevcut Durum ve Öneriler. İstanbul: İLKE- İlim Kültür Eğitim Vakfı. https://doi.org/10.26414/pn023
- Yurtseven, E., Semiz, G. D., Avcı, S., & Çolak, M. S. (2020). Tarımda Su ve Tuzluluk Yönetimi. Türkiye Ziraat Mühendisliği IX.Teknik Kongresi, (s. 119-140). Ankara.
Öz
Today, enterprises need to be more sensitive to the environment due to the environmental problems that have arisen all over the world with globalization. Therefore, as in all production activities, the importance of green management, which is an environmentally friendly management approach in agricultural activities, which is important for the continuation of humanity and all living things, is increasing day by day. The aim of this study is to examine the green management practices of agricultural enterprises and to develop suggestions for the agricultural sector in line with the results. Qualitative research method was preferred in the study and the universe of the research consists of agricultural enterprises engaged in production, product processing and marketing activities in Türkiye. In the research, the green management practices of the enterprises were scanned from the internet with the documentary source scanning technique and 50 agricultural enterprises that shared data on the corporate website were included in the research. The obtained data were subjected to content analysis and interpreted. In the research, it was found that agricultural enterprises in Türkiye implement green management practices in many subjects such as quality, recycling, organic agriculture, food safety, zero waste, education, good agriculture, health, environmental pollution and hygiene. In addition, it has been determined that 56% of the agricultural enterprises engaged in green management practices are agricultural production enterprises, 26% are agricultural product processing enterprises, and 18% are agricultural marketing enterprises. In addition, it has been determined that 62% of agricultural enterprises have ISO 14001 (Environmental Management System) certificate, 44% carry out "Zero Waste" projects and 48% carry out "Recycling" projects. As a result, it can be said that agricultural enterprises have implemented green management practices in various subjects, but these are not sufficient. In this context, it is foreseen that the dissemination of the green management concept in agricultural enterprises, which have an important role in meeting the food requirement, will make significant contributions to the provision of food safety.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akatay, A., & Aslan, Ş. (2008). Yeşil Yönetim ve İşletmeleri ISO 14001 Sertifikası Almaya Yönelten Faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 313-339.
- Alfred, A. M., & Adam, R. F. (2009). Green Management Matters Regardless. Academy of Management Perspectives, 23(3), 17-26. https://doi.org/ 10.5465/amp.2009.43479261
- Aydın Eryılmaz, G., & Kılıç, O. (2018). Türkiye’de Sürdürülebilir Tarım ve İyi Tarım Uygulamaları. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 21(4), 624-631. https://doi.org/10.18016/ksudobil.345137
- Bayram, B., Yolcu, H., & Aksakal, V. (2007). Türkiye’de Organik Tarım ve Sorunları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 38(2), 203-206.
- Bektaş, H. (1997). ISO 14001`e Genel Bir Bakış. 2. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi (s. 4-9). İstanbul: TMMOB Çevre Mühendisleri Odası.
- Bellitürk, K. (2016). Sürdürülebilir Tarımsal Üretimde Katı Atık Yönetimi İçin Vermikompost Teknolojisi. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 31(3), 1-5.
- Callenbach, E., Capra, F., Goldman, L., Lutz, R., & Marburg, S. (1993). EcoManagement-The Elmwood Guide to Ecological Auditing and Sustainable Business. San Francisco: Berrett-Koehler Publishers, Inch.
- Cattelino, J. R. (2019). From Green to Green: The Environmentalization of Agriculture. Journal for the Anthropology of North America, 22(2), 135-138. https://doi.org/10.1002/nad.12105
- Dayı, F. (2021). Küresel Finansal Sistemin Evrimi. F. Dayı, & İ. Y. Gök içinde, Uluslararası Finans Araştırmaları (s. 1-42). Ankara: Gazi Kitabevi.
- Dayı, F., & Çilesiz, A. (2022). Yenilenebilir Enerji Sektöründe Finansal Performans İncelemesi: S&P Temiz Enerji Endeksinde Bir Uygulama. F. Dayı, & Y. Esmer içinde, Küresel Sistemde Yeşil Yönetim (s. 75-110). Ankara: Gazi Kitabevi.
- Duyar, H. (2014). Yazlık Yeşil Gübrelemenin Serada Organik Domates Üretimine Etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi, 20(1), 10-18. https://doi.org/10.15832/tbd.49731
- Esmer, Y., & Yüksel, M. (2020). Belediyelerde Sosyal Girişimcilik Uygulamaları: Karadeniz Bölgesi Örneği. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(2), 170-188.
- Esmer, Y., Özbek, A., & Alan, M. A. (2019). Tekstil İşletmelerinde İnovasyonUygulamalarına Yönelik Bir Araştırma: İstanbul Sanayi Odası Örneği. Girişimcilik İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 36(6), 129-144. https://doi.org/10.31006/gipad.631979
- Haden, S. S., Oyler, J. D., & Humphreys, J. H. (2009). Historical, Practical, and Theoretical Perspectives on Green Management: An Exploratory Analysis. Management Decision, 47(7), 1041-1055. https://doi.org/10.1108/00251740910978287
- Hu, B. (2014). The Direction of Modern Agricultural Development is Green Agriculture. X. Li, & J. Pan içinde, China Green Development Index Report 2012-Current Chinese Economic Report Series (s. 789-770). Berlin: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-642-54178-0_20
- Hurma, H. (2014). Yeşil Ekonomi Çerçevesinde Küresel Tarımının Geleceği. XI. UlusalTarım Ekonomisi Kongresi, (s. 106-113). Samsun.
- Kandemir, M., & Kandemir, H. (2022). Avrupa Yeşil Mutakabatı ve İklim Anlaşmalarının Türkiye Orman Ürünleri Endüstrisi Açısından İçerik İncelemesi. 21. Yüzyılda Fen ve Teknik, 9 (18) , 89-94
- Kara, E., & Kaya, A. (2020). Sanayi İşletmelerinde Çevre Bilinci ve Yeşil Yönetim Üzerine Bir Değerlendirme. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırma Dergisi, 16(30), 3161-3182. https://doi.org/10.26466/opus.779229
- Karakuş, G., & Erdirençelebi, M. (2018). İşletmelerde Yeşil Yönetim Algılarının İşletme Performansı Üzerindeki Etkisini Ölçme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 681-704. https://doi.org/10.20491/isarder.2018.543
- Maitra, S., Zaman, A., Mandal, T. K., & Palai, J. B. (2018). Green Manures in Agriculture: A Review. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 7(5), 1319-1327.
- Mor, S., Madan, S., & Prasad, K. D. (2021). Artificial Intelligence and Carbon Footprints: Roadmap for Indian Agriculture. Strategic Change, 30(3), 269-280. https://doi.org/10.1002/jsc.2409
- Nemli, E. (2001). Çevreye Duyarlı Yönetim Anlayışı. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 211-224. Rowe, D. B. (2011). Green Roofs as A Means of Pollution Abatement. Environmental Pollution, 159(8-9), 2100-2110. https://doi.org/10.1016/j.envpol.2010.10.029
- Şenocak, B., & Mohan Bursalı, Y. (2018). İşletmelerde Çevresel Sürdürülebilirlik Bilinci ve Yeşil İşletmecilik Uygulamaları İle İşletme Başarısı Arasındaki İlişki. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 161-183.
- Türk, M., & Kara, E. (2018). Konaklama İşletmelerinde Çevre Bilinci ve Yeşil Yönetim Uygulamalarının İşletme Başarısına Katkısı: Muğla İli üzerine Bir Araştırma. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi , 8(15), 848-876. https://doi.org/10.26466/opus.449339
- Whittinghill, L. J., & Rowe, D. B. (2012). The Role of Green Roof Technology in Urban Agriculture. Renewable Agriculture and Food Systems, 27(4), 314-322. https://doi.org/10.1017/S174217051100038X
- Yalçın, A., & Sümerli Sarıgül, S., 2021, Yeşil Pazarlama ve Yeşil Muhasebe Konularının Görsel Haritalama Tekniğine Göre Bibliyometrik Analizi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(1), 304-328. http://dx.doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.21.02.1548
- Yıldız, F. (2021). Türkiye ve Yeşil Ekonomi-Mevcut Durum ve Öneriler. İstanbul: İLKE- İlim Kültür Eğitim Vakfı. https://doi.org/10.26414/pn023
- Yurtseven, E., Semiz, G. D., Avcı, S., & Çolak, M. S. (2020). Tarımda Su ve Tuzluluk Yönetimi. Türkiye Ziraat Mühendisliği IX.Teknik Kongresi, (s. 119-140). Ankara.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Çevre Sosyolojisi, Yönetim Sosyolojisi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 24 Ekim 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 15 Sayı: 2 |
