Öz
The aim of this study is to investigate the mutual relationship between BIST Tourism index, USD/TL, interest rate and oil prices. January 2008 December 2020 monthly data were used in the study. Effect-response functions based on the VAR model were used to evaluate the reaction of the BIST Tourism index to an increase in the exchange rate, interest rate and oil prices. In addition, the VAR Granger causality test was applied to determine whether there is any causal relationship between the variables. According to Effect-response functions, it was found that the Tourism Index reacted positively to the dollar shock. The impact of the interest rate on the BIST Tourism Index was negative in weak form until the fourth period. The impact of oil prices on the BIST Tourism Index was positive in weak form. The results obtained from the study are important for examining and determining the effects of macroeconomic factors that may affect the tourism index.
Anahtar Kelimeler
BIST Tourism Index Macroeconomic Factors VAR Model Granger Causality
Kaynakça
- Akdağ, S., Kiliç, İ. ve Yildirim, H. (2019). Does VIX Scare Stocks Of Tourism Companies? Letters in Spatial and Resource Sciences, 12(3), 215–232.
- Akel, V. ve Gazel, S. (2014). Döviz Kurları İle Bist Sanayi Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 44, s.23–41.
- Altıntaş, H. ve Tombak, F. (2011). Türkiye’de Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi : 1987-2008. EconAnadolu 2011: Anadolu International Conference in Economics II, 1–21.
- Aydemir, O. ve Demirhan, E. (2009). The Relationship Between Stock Prices And Exchange Rates Evidence From Turkey. International Research Journal of Finance and Economics, 1(23), 207–215.
- Coşkun, M., Kiracı, K. ve Muhammed, U. (2016). Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişki : Türkiye Üzerine Ampirik Bir İnceleme. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(616), s.61-74
- Dickey, D. A. ve Fuller W. A. (1979). Distributions of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of American Statistical Association, 74(366), 427-481. Doğru, B. ve Recepoğlu, M. (2013). Türkiye’de Hisse Senedi Fiyatları ve Döviz Kuru Arasında Doğrusal ve Doğrusal Olmayan EŞ Bütünleşme İlişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, EYİ 2013 Özel Sayısı, s.17-34.
- Durmuş, S., Yılmaz, T. ve Şahin, D. (2019). Makro Ekonomik Göstergelerin Endeks Getirileri Üzerindeki Etkisi: Bist Örneği. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 870–886.
- Eyüboğlu, S. ve Eyüboğlu, K. (2018). Borsa İstanbul sektör endeksleri ile döviz kurları arasındaki ilişkilerin incelenmesi: ARDL modeli. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 8-28.
- Granger, C. W. J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and crossspectral methods. Econometrica, 37, 424-438.
- Gökmen, O. ve Çömlekçi, İ. (2018). Turizm endeksleri arasındaki eşbütünleşme ilişkisi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15(2), 273-286.
- Gujarati, D.N., Porter, D.C. (2014). Basic Econometrics, (Translation: Ü. Şenesen ve G. G. Şenesen), Literature Publications, Translation From The Fifth Edition. Kamışlı, S., Temizel, F., & Karpuz, E. (2018). Borsa İstanbul Kimya Endeksi (XKMYA) İle Seçilmiş Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Analizi. In F. Temizel (Ed.), Sanayi Sektörü Getirilerinin Belirleyicileri (1st ed., pp. 56–74). Beta Basım Yayım A.Ş.
- Kıran, B. (2009). Türkiye’de döviz kuru ve hisse senedi fiyatlarının sınır testi analizi. İktisat İşletme ve Finans, 24(275), 66-88.
- Kiracı, K. (2019). Bist Turizm Endeksi İle Dolar Kuru, Dolar Endeksi ve Petrol Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Amprik Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 53, s.73–86.
- Özçalık M. ve Özçalık S.G. (2020). Turizm Endeksinde Döviz Kuru Etkisi: BIST’te Bir Uygulama. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 2020, 5(2): 374-388. Öget, E. ve Şahin, S. (2017), “Hisse Senetleri ile Altın Ons Fiyatları ve Ham Petrol Fiyatları Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bist 100”, Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (11), ss. 637-653.
- Özmen, M. (2007). Farklı döviz kuru rejimleri altında hisse senetleri fiyatları ile döviz kurları arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 519- 538.
- Öztürk, B. (2008). Makroekonomik Faktörlerin İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ULUSAL-100 Endeksi ve Volatilitesi Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi (1997- 2006). İstanbul Teknik Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi
- Polat, M. (2016). Alternatif Yatırım Araçlarının Hisse Senedi Fiyatına Etkisi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(621).
- Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and Reality, Econometrica, 48(1), 1-48.
- Soyaslan, E. (2019). Döviz Kuru ile BİST Turizm Endeksi Arasındaki İlişkinin Analizi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 12(18).
- Şahin, E., Konak, F. ve Karaca, S. S. (2017). Türkiye ve Rusya Arasındaki "Uçak Krizinin" Borsa İstanbul gıda, içecek ve turizm endeksleri üzerine etkisi. Business and Economics Research Journal, 8(3), 473-485.
- Şengönül, A., Karadaş, H. A. ve Koşaroğlu, Ş. M. (2018). Makroekonomik Değişkenler ve Finansal Değişkenlerin Uzun Dönem İlişkisi : SVAR Analizi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 12(1), s.63–85.
- Tarı, R., (2012) “Ekonometri”, Umuttepe Kitapevi, 8.Baskı, Kocaeli.
- Yıldırım, S., Ögel, S. ve Alhajrabee, O. (2020). Makroekonomik Değişkenlerin BIST Turizm Endeks Getirileri Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Sakarya İktisat Dergisi, 9(2), s.103-121.
Öz
Bu çalışmanın amacı BIST Turizm endeksi, USD/TL, faiz oranı ve petrol fiyatları arasındaki karşılıklı ilişkiyi araştırmaktır. Çalışmada Ocak2008-Aralık 2020 dönemi aylık verileri kullanılmıştır. BIST Turizm endeksinin döviz kuru, faiz oranı ve petrol fiyatlarında meydana gelebilecek bir artışa tepkisini değerlendirmek için Vektör Otoregresif Modeller (VAR) modeline dayalı etki-tepki fonksiyonlarından yararlanılmıştır. Ayrıca değişkenler arasında herhangi bir nedensellik ilişkisinin olup olmadığını tespit edebilmek için VAR Granger nedensellik testi uygulanmıştır. Etki-tepki fonksiyonlarına göre Turizm endeksinin dolar şokuna pozitif tepki verdiği tespit edilmiştir. Faiz oranının ise BIST Turizm endeksi üzerindeki etkisinin 4. döneme kadar zayıf formda negatif olduğu saptanmıştır. Petrol fiyatlarının ise BIST Turizm endeksi üzerindeki etkisinin zayıf formda pozitif yönde olduğu belirlenmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlar turizm endeksini etkileyebilecek makroekonomik faktörleri ele alarak incelenmesi ve etkilerinin belirlenmesi açısından önemlidir.
Anahtar Kelimeler
BIST Turizm Endeksi Makroekonomik Faktörler VAR Modeli Granger Nedensellik
Kaynakça
- Akdağ, S., Kiliç, İ. ve Yildirim, H. (2019). Does VIX Scare Stocks Of Tourism Companies? Letters in Spatial and Resource Sciences, 12(3), 215–232.
- Akel, V. ve Gazel, S. (2014). Döviz Kurları İle Bist Sanayi Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 44, s.23–41.
- Altıntaş, H. ve Tombak, F. (2011). Türkiye’de Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi : 1987-2008. EconAnadolu 2011: Anadolu International Conference in Economics II, 1–21.
- Aydemir, O. ve Demirhan, E. (2009). The Relationship Between Stock Prices And Exchange Rates Evidence From Turkey. International Research Journal of Finance and Economics, 1(23), 207–215.
- Coşkun, M., Kiracı, K. ve Muhammed, U. (2016). Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişki : Türkiye Üzerine Ampirik Bir İnceleme. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(616), s.61-74
- Dickey, D. A. ve Fuller W. A. (1979). Distributions of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of American Statistical Association, 74(366), 427-481. Doğru, B. ve Recepoğlu, M. (2013). Türkiye’de Hisse Senedi Fiyatları ve Döviz Kuru Arasında Doğrusal ve Doğrusal Olmayan EŞ Bütünleşme İlişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, EYİ 2013 Özel Sayısı, s.17-34.
- Durmuş, S., Yılmaz, T. ve Şahin, D. (2019). Makro Ekonomik Göstergelerin Endeks Getirileri Üzerindeki Etkisi: Bist Örneği. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 870–886.
- Eyüboğlu, S. ve Eyüboğlu, K. (2018). Borsa İstanbul sektör endeksleri ile döviz kurları arasındaki ilişkilerin incelenmesi: ARDL modeli. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 8-28.
- Granger, C. W. J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and crossspectral methods. Econometrica, 37, 424-438.
- Gökmen, O. ve Çömlekçi, İ. (2018). Turizm endeksleri arasındaki eşbütünleşme ilişkisi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15(2), 273-286.
- Gujarati, D.N., Porter, D.C. (2014). Basic Econometrics, (Translation: Ü. Şenesen ve G. G. Şenesen), Literature Publications, Translation From The Fifth Edition. Kamışlı, S., Temizel, F., & Karpuz, E. (2018). Borsa İstanbul Kimya Endeksi (XKMYA) İle Seçilmiş Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Analizi. In F. Temizel (Ed.), Sanayi Sektörü Getirilerinin Belirleyicileri (1st ed., pp. 56–74). Beta Basım Yayım A.Ş.
- Kıran, B. (2009). Türkiye’de döviz kuru ve hisse senedi fiyatlarının sınır testi analizi. İktisat İşletme ve Finans, 24(275), 66-88.
- Kiracı, K. (2019). Bist Turizm Endeksi İle Dolar Kuru, Dolar Endeksi ve Petrol Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Amprik Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 53, s.73–86.
- Özçalık M. ve Özçalık S.G. (2020). Turizm Endeksinde Döviz Kuru Etkisi: BIST’te Bir Uygulama. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 2020, 5(2): 374-388. Öget, E. ve Şahin, S. (2017), “Hisse Senetleri ile Altın Ons Fiyatları ve Ham Petrol Fiyatları Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bist 100”, Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (11), ss. 637-653.
- Özmen, M. (2007). Farklı döviz kuru rejimleri altında hisse senetleri fiyatları ile döviz kurları arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 519- 538.
- Öztürk, B. (2008). Makroekonomik Faktörlerin İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ULUSAL-100 Endeksi ve Volatilitesi Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi (1997- 2006). İstanbul Teknik Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi
- Polat, M. (2016). Alternatif Yatırım Araçlarının Hisse Senedi Fiyatına Etkisi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(621).
- Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and Reality, Econometrica, 48(1), 1-48.
- Soyaslan, E. (2019). Döviz Kuru ile BİST Turizm Endeksi Arasındaki İlişkinin Analizi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 12(18).
- Şahin, E., Konak, F. ve Karaca, S. S. (2017). Türkiye ve Rusya Arasındaki "Uçak Krizinin" Borsa İstanbul gıda, içecek ve turizm endeksleri üzerine etkisi. Business and Economics Research Journal, 8(3), 473-485.
- Şengönül, A., Karadaş, H. A. ve Koşaroğlu, Ş. M. (2018). Makroekonomik Değişkenler ve Finansal Değişkenlerin Uzun Dönem İlişkisi : SVAR Analizi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 12(1), s.63–85.
- Tarı, R., (2012) “Ekonometri”, Umuttepe Kitapevi, 8.Baskı, Kocaeli.
- Yıldırım, S., Ögel, S. ve Alhajrabee, O. (2020). Makroekonomik Değişkenlerin BIST Turizm Endeks Getirileri Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Sakarya İktisat Dergisi, 9(2), s.103-121.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İşletme |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 3 Sayı: 1 |
Kaynak Göster
Cited By
BİST ENDEKSLERİ İLE BRENT PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ
Uluslararası Finansal Ekonomi ve Bankacılık Uygulamaları Dergisi
https://doi.org/10.57085/ufebud.1209114
Türkiye’de KOBİ Endeksi Üzerinde Etkili Faktörlerin MARS Yöntemi İle Belirlenmesi
Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.30784/epfad.1054020
Bu dergi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.