Öz
Liderlik geçmişten bu yana varlığını sürdüren bir kavram olarak birçok araştırmaya konu olmuştur. Tarih büyük liderlerin izleri/yaptıklarıyla kaydedilmiş ve önemli liderlerin bilgileri günümüze gelmiştir. Liderlikle ilgili bilimsel araştırmaların yapılması yönetim bilimi alanında yapılan araştırmalara paralel olarak 20. yüzyılın başlarına dayanmaktadır. Tarihsel süreçte liderlik teorileri “Büyük Adam Teorisi, Özellikler Teorisi, Davranışsal Liderlik Teorileri, Durumsal Liderlik Teorileri ve Modern Liderlik Teorileri” başlıkları altında incelenmiştir. Yakın geçmişte ve günümüzde liderlikle ilgili birçok yeni liderlik tarzı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın amacı geçtiğimiz yüzyılı kapsayan tarihsel süreçte ortaya çıkan ve günümüze kadar gelen liderlik tarzlarını genel hatlarıyla açıklayarak bu liderlik tarzlarını gümrük idareleri özelinde kamu yönetimiyle ilişkilendirmektir. Nitel araştırma yöntemlerine uygun bir şekilde bu çalışma alanyazın taramasına göre yürütülmüş ve liderlikle ilgili teorik bilgiler sunulmuştur. Sonuç olarak kamu yönetiminde bulunan liderler/yöneticiler tarafından 32 farklı liderlik tarzı içerisinden demokratik, destekleyici, dönüşümcü, etkileşimci, görev odaklı, karizmatik, otokratik, takım/ekip yönetimi ve yönetsel liderlik tarzlarının daha uygun/etkili biçimde uygulanabileceği ifade edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akdemir, A., Tankişi, S., Aktaş, Ö., Yıldız, B., & Öztürk, H. (2022). Yöneticilerin, liderlik görevlerine ilişkin algılarının çeşitli sektörler bağlamında araştırılması. Disiplinlerarası Yenilik Araştırmaları Dergisi, 2(1), 78-89.
- Akyurt, N., Alparslan, A. M., & Oktar, Ö. F. (2015). Sağlık çalışanlarında liderlik tarzları-iş tatmini-örgütsel bağlılık modeli. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 6(13), 50-61.
- Arıkboğa, Ş. (2007). Yönetim ve organizasyon. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi İktisat Lisans Programı Ders Kitabı. Erişim: http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/kok/yonetimveorgau242.pdf, 10.09.2021.
- Avcı, Ö., & Yaşar, Y. (2016). Bir kamu kuruluşunda çalışanların liderlik algıları: olgubilimsel bir yaklaşım. Akademik İncelemeler Dergisi, 11(1), 187-205.
- Aykan, E. (2004). Kayseri’de faaliyet gösteren girişimcilerin liderlik özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(17), 213-224.
- Bakan, İ., & Bulut, Y. (2004). Yöneticilerin uyguladıkları liderlik yaklaşımlarına yönelik algılamaları: Likert’in yönetim sistemleri yaklaşımı’na dayalı bir alan çalışması. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 31, 151-176.
- Blom, M., & Alvesson, M. (2014). Leadership on demand: followers as initiators and inhibitors of managerial leadership. Scandinavian Journal of Management, 30(3), 344-357.
- Bulut, H., & Meydan, C. H. (2018). Liderlik tarzlarının çalışanların ses verme davranışına etkisi: kamuda bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 73(1), 223-244.
- Chen, C. Y., & Li, C. I. (2013). Assessing the spiritual leadership effectiveness: the contribution of follower’s self-concept and preliminary tests for moderation of culture and managerial position. The Leadership Quarterly, 24(1), 240-255.
- Doğan, S. (2010). Leadership behaviors of the primary school administrators according to the opinions of teachers and administrators. Inonu Unıversıty Journal of the Faculty of Educatıon, 11(3), 101-123.
- Galvin, T., Gibbs, M., Sullivan, J., & Williams, C. (2014). Leadership competencies of project managers: an empirical study of emotional, intellectual, and managerial dimensions. Journal of Economic Development, Management, IT, Finance, and Marketing, 6(1), 35-60.
- Gould, D. J., Gallagher, R., & Allen, D. (2016). Leadership and management for infection prevention and control: what do we have and what do we need?. Journal of Hospital Infection, 94(2), 165-168.
- Gül, H., & Şahin, K. (2011). Bilgi toplumunda yeni bir liderlik yaklaşımı olarak transformasyonel liderlik ve kamu çalışanlarının transformasyonel liderlik algısı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 237-249.
- Khan, M. L., Langove, N., Shah, F. A., & Javid, M. U. (2015). The modes of conflicts and managerial leadership styles of managers. Global Business & Management Research, 7(2), 44-52.
- Komives, S. R., Owen, J. E., Longerbeam, S. D., Mainella, F. C., & Osteen, L. (2005). Developing a leadership identity: a grounded theory. Journal of College Student Development, 46(6), 593-611.
- Performans (2020). Ticaret Bakanlığı 2020 yılı performans programı, 31 Ocak 2020. Erişim: https://ticaret.gov.tr/data/5b921eb013b87613646656b8/Ticaret%20Bakanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%202020%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Performans%20Program%C4%B1-31.01.2020.pdf, 09.09.2021.
- Raišienė, A. G. (2014). Leadership and managerial competences in a contemporary organization from the standpoint of business executives. Economics & Sociology, 7(3), 179-193.
- Seçilmiş, C., Sarı, Y., & Kılıçlar, A. (2016). Kamu yönetiminde mülki idare amirlerinin sergiledikleri liderlik tarzlarının değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1), 117-139.
- Semuel, H., Siagian, H., & Octavia, S. (2017). The effect of leadership and innovation on differentiation strategy and company performance. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 237, 1152-1159.
- Stenvall, J. P., Nyholm, I., & Rannisto, P. H. (2014). Polyphonous leadership and middle managers. International Journal of Leadership in Public Services, 10(3), 172-184.
- Tanrıverdi, H., & Paşaoğlu, S. (2014). Dönüşümcü liderlik, örgütsel adalet ve iş tatmini arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik okul öncesi öğretmenleri üzerinde bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(50), 274-293.
- Taş, A. & Önder, E. (2010). Yöneticilerin liderlik davranışlarının personel iş doyumuna etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 17-30.
- Ticaret (2021). Ticaret Bakanlığı tarihçesi. Erişim: https://ticaret.gov.tr/kurumsal/tarihce, 09.09.2021.
- Trivellas, P., & Reklitis, P. (2014). Leadership competencies profiles and managerial effectiveness in Greece. Procedia Economics and Finance, 9, 380-390.
- Turner, J. R., & Müller, R. (2005). The project manager’s leadership style as a success factor on projects: a literature review. Project Management Journal, 36(2), 49-61.
- Uğurluoğlu, Ö., & Çelik, Y. (2009). Örgütlerde stratejik liderlik ve özellikleri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 12(2), 121-156.
- Uysal, Ş. A., Keklik, B., Erdem, R., & Çelik, R. (2012). Hastane yöneticilerinin liderlik özellikleri ile çalışanların iş üretkenlik düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 15(1), 25-57.
- Wanasika, I., Howell, J. P., Littrell, R., & Dorfman, P. (2011). Managerial leadership and culture in sub-saharan Africa. Journal of World Business, 46(2), 234-241.
- Yıldırım, N., & Elbaş, H. (2014). Liderlik özellikleri ve hedef belirleme yetkinliği ilişkisine bir bakış: telekomunikasyon sektöründen bir uygulama. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36(1), 317-349.
- Yukl, G. (1982). Managerial leadership and the effective principal. National Inst. of Education (ED), Washington.
- Yukl, G. (1989). Managerial leadership: a review of theory and research. Journal of Management, 15(2), 251-289.
Leadership, Leadership Styles and Leadership in Public Administration Special of Turkish Customs Administrations
Öz
Leadership has been the subject of many researches as a concept that has existed since the past. History has been recorded with the traces/doings of great leaders and the knowledge of important leaders has survived to the present day. Scientific research on leadership dates back to the beginning of the 20th century, in parallel with research in management science. In the historical process, the theories of leadership were examined under the titles of “Great Man Theory, Characteristics Theory, Behavioral Leadership Theories, Situation Leadership Theories and Modern Leadership Theories”. Many new leadership styles have emerged in the recent past and today. The aim of this study is to explain in general terms the leadership styles that emerged in the historical process covering the last century and have survived to the present day, and to relate these leadership styles to public administration in particular of customs administrations. In accordance with the qualitative research methods, this study was carried out according to the literature review and theoretical information about leadership was presented. As a result, it was stated by the leaders/managers in public administration that democratic, supportive, transformational, transactional, task-oriented, charismatic, autocratic, team management and managerial leadership styles could be applied more appropriately/effectively among 32 different leadership styles.
Anahtar Kelimeler
Leadership Leadership Styles Public Administration. Customs Administration
Kaynakça
- Akdemir, A., Tankişi, S., Aktaş, Ö., Yıldız, B., & Öztürk, H. (2022). Yöneticilerin, liderlik görevlerine ilişkin algılarının çeşitli sektörler bağlamında araştırılması. Disiplinlerarası Yenilik Araştırmaları Dergisi, 2(1), 78-89.
- Akyurt, N., Alparslan, A. M., & Oktar, Ö. F. (2015). Sağlık çalışanlarında liderlik tarzları-iş tatmini-örgütsel bağlılık modeli. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 6(13), 50-61.
- Arıkboğa, Ş. (2007). Yönetim ve organizasyon. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi İktisat Lisans Programı Ders Kitabı. Erişim: http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/kok/yonetimveorgau242.pdf, 10.09.2021.
- Avcı, Ö., & Yaşar, Y. (2016). Bir kamu kuruluşunda çalışanların liderlik algıları: olgubilimsel bir yaklaşım. Akademik İncelemeler Dergisi, 11(1), 187-205.
- Aykan, E. (2004). Kayseri’de faaliyet gösteren girişimcilerin liderlik özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(17), 213-224.
- Bakan, İ., & Bulut, Y. (2004). Yöneticilerin uyguladıkları liderlik yaklaşımlarına yönelik algılamaları: Likert’in yönetim sistemleri yaklaşımı’na dayalı bir alan çalışması. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 31, 151-176.
- Blom, M., & Alvesson, M. (2014). Leadership on demand: followers as initiators and inhibitors of managerial leadership. Scandinavian Journal of Management, 30(3), 344-357.
- Bulut, H., & Meydan, C. H. (2018). Liderlik tarzlarının çalışanların ses verme davranışına etkisi: kamuda bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 73(1), 223-244.
- Chen, C. Y., & Li, C. I. (2013). Assessing the spiritual leadership effectiveness: the contribution of follower’s self-concept and preliminary tests for moderation of culture and managerial position. The Leadership Quarterly, 24(1), 240-255.
- Doğan, S. (2010). Leadership behaviors of the primary school administrators according to the opinions of teachers and administrators. Inonu Unıversıty Journal of the Faculty of Educatıon, 11(3), 101-123.
- Galvin, T., Gibbs, M., Sullivan, J., & Williams, C. (2014). Leadership competencies of project managers: an empirical study of emotional, intellectual, and managerial dimensions. Journal of Economic Development, Management, IT, Finance, and Marketing, 6(1), 35-60.
- Gould, D. J., Gallagher, R., & Allen, D. (2016). Leadership and management for infection prevention and control: what do we have and what do we need?. Journal of Hospital Infection, 94(2), 165-168.
- Gül, H., & Şahin, K. (2011). Bilgi toplumunda yeni bir liderlik yaklaşımı olarak transformasyonel liderlik ve kamu çalışanlarının transformasyonel liderlik algısı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 237-249.
- Khan, M. L., Langove, N., Shah, F. A., & Javid, M. U. (2015). The modes of conflicts and managerial leadership styles of managers. Global Business & Management Research, 7(2), 44-52.
- Komives, S. R., Owen, J. E., Longerbeam, S. D., Mainella, F. C., & Osteen, L. (2005). Developing a leadership identity: a grounded theory. Journal of College Student Development, 46(6), 593-611.
- Performans (2020). Ticaret Bakanlığı 2020 yılı performans programı, 31 Ocak 2020. Erişim: https://ticaret.gov.tr/data/5b921eb013b87613646656b8/Ticaret%20Bakanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%202020%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Performans%20Program%C4%B1-31.01.2020.pdf, 09.09.2021.
- Raišienė, A. G. (2014). Leadership and managerial competences in a contemporary organization from the standpoint of business executives. Economics & Sociology, 7(3), 179-193.
- Seçilmiş, C., Sarı, Y., & Kılıçlar, A. (2016). Kamu yönetiminde mülki idare amirlerinin sergiledikleri liderlik tarzlarının değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1), 117-139.
- Semuel, H., Siagian, H., & Octavia, S. (2017). The effect of leadership and innovation on differentiation strategy and company performance. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 237, 1152-1159.
- Stenvall, J. P., Nyholm, I., & Rannisto, P. H. (2014). Polyphonous leadership and middle managers. International Journal of Leadership in Public Services, 10(3), 172-184.
- Tanrıverdi, H., & Paşaoğlu, S. (2014). Dönüşümcü liderlik, örgütsel adalet ve iş tatmini arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik okul öncesi öğretmenleri üzerinde bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(50), 274-293.
- Taş, A. & Önder, E. (2010). Yöneticilerin liderlik davranışlarının personel iş doyumuna etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 17-30.
- Ticaret (2021). Ticaret Bakanlığı tarihçesi. Erişim: https://ticaret.gov.tr/kurumsal/tarihce, 09.09.2021.
- Trivellas, P., & Reklitis, P. (2014). Leadership competencies profiles and managerial effectiveness in Greece. Procedia Economics and Finance, 9, 380-390.
- Turner, J. R., & Müller, R. (2005). The project manager’s leadership style as a success factor on projects: a literature review. Project Management Journal, 36(2), 49-61.
- Uğurluoğlu, Ö., & Çelik, Y. (2009). Örgütlerde stratejik liderlik ve özellikleri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 12(2), 121-156.
- Uysal, Ş. A., Keklik, B., Erdem, R., & Çelik, R. (2012). Hastane yöneticilerinin liderlik özellikleri ile çalışanların iş üretkenlik düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 15(1), 25-57.
- Wanasika, I., Howell, J. P., Littrell, R., & Dorfman, P. (2011). Managerial leadership and culture in sub-saharan Africa. Journal of World Business, 46(2), 234-241.
- Yıldırım, N., & Elbaş, H. (2014). Liderlik özellikleri ve hedef belirleme yetkinliği ilişkisine bir bakış: telekomunikasyon sektöründen bir uygulama. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36(1), 317-349.
- Yukl, G. (1982). Managerial leadership and the effective principal. National Inst. of Education (ED), Washington.
- Yukl, G. (1989). Managerial leadership: a review of theory and research. Journal of Management, 15(2), 251-289.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 16 Temmuz 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 9 Şubat 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 5 Sayı: 2 |
